Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα μελέτης φωτοτυπημένων αντιγράφων των φακέλων του φοιτητικού Συλλόγου και της Κοινότητας Χαϊδελβέργης, καθώς και του προσωπικού αρχείου του συγγραφέα που ήταν μέλος και των δύο οργανώσεων. Σκιαγραφείται έτσι μια ιστορική διαδρομή, διανθισμένη με προσωπικό βίωμα, δύο σημαντικών ενώσεων ελλήνων του εξωτερικού. Οι οργανώσεις αυτές λειτουργούσαν με βάση την αρχή της αυτονομίας του μαζικού χώρου, αρχή που για τους έλληνες της Γερμανίας ήταν γνωστή σαν «το μοντέλο της Χαϊδελβέργης». Οι οργανώσεις που εξετάζονται στη εργασία αυτή είχαν από την αρχή σκοπούς που δεν εμπεριείχαν την έννοια του πολιτικού. Με το πέρασμα του χρόνου όμως επικράτησε η άποψη στα μέλη, ότι οι ως άνω οργανώσεις είχαν, εκ των πραγμάτων, και έναν πολιτικό χαρακτήρα. Η έρευνα εντοπίζει τους διαφορετικούς τρόπους εσωτερικής λειτουργίας που επέλεγαν τα μέλη τους για τη συγκρότηση των πολιτικών τους αποφάσεων. Με δεδομένο ότι η πραγματική πολιτική δράση αποτελεί βίωμα των ανθρώπων, το περιεχόμενο του βιώματος για τη δράση συγκροτείται από τη συμμετοχή τους στις εσωτερικές διαδικασίες της οργάνωσης. Ένα παράδειγμα θέλει τις εσωτερικές διαδικασίες να στηρίζονται στην ελεύθερη συμμετοχή των μελών, τα οποία θα αποφασίζουν με δημοκρατικές διαδικασίες και με αυτονομία απέναντι στον καταναγκασμό των Αρχών. Στο ίδιο παράδειγμα ως βασικές αξίες που θα προσδιορίζουν και το περιεχόμενο της πολιτικής δράσης αναφέρονται: η αξία της αντίστασης ενάντια στην καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, καθώς και η αξία της ενίσχυσης της αξιοπρέπειας των μελών τους. Η έρευνα για τις Ελληνικές Ενώσεις στη Χαϊδελβέργη είναι και επίκαιρη, καθώς ακόμα και σήμερα γίνεται προσπάθεια να βρεθούν οι προσφορότεροι τρόποι για τη δημιουργία συλλογικοτήτων κοινωνικής δράσης με δημοκρατία και ελευθερία. Έτσι η παράθεση στοιχείων για τον τρόπο με τον οποίο έγιναν πράξη η δημοκρατική λειτουργία και η αυτονομία τόσο του Συλλόγου, όσο και της Κοινότητας ίσως μπορέσει να αναδείξει ένα παράδειγμα ελεύθερη

Δεν υπάρχει πια συμβολική ανταλλαγή στις νεωτερικές κοινωνίες, τουλάχιστον όχι ως μορφή που τις οργανώνει. Βέβαια, το συμβολικό δεν παύει να τις στοιχειώνει σαν τον θάνατό τους. Eίναι το σχήμα μιας κοινωνικής σχέσης θεμελιωμένης στην εξολόθρευση της αξίας, που το μοντέλο της παραπέμπει μεν για μας στα πρωτόγονα μορφώματα, όμως η ριζική της ουτοπία αρχίζει να εκρήγνυται σιγά σιγά σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας μας, μέσα στον ίλιγγο μιας εξέγερσης που δεν σχετίζεται πια καθόλου ούτε με την επανάσταση ούτε με τον νόμο της ιστορίας ούτε καν με την «απελευθέρωση» μιας «επιθυμίας». Σε αυτή την προοπτική, άλλα θεωρητικά συμβάντα αποκτούν κεφαλαιώδη βαρύτητα: τα αναγράμματα του Σωσσύρ, η ανταλλαγή/δώρο του Μως δεν είναι περίεργα επεισόδια στις παρυφές των γλωσσολογικών και ανθρωπολογικών κλάδων, φαινόμενα υποδεέστερα σε σχέση με τις μεγάλες μηχανές του ασυνειδήτου και της επανάστασης. Βλέπουμε να διαγράφεται μέσα τους μία και η ίδια μεγάλη μορφή, που δεν δικαιώνει ούτε την πολιτική οικονομία ούτε τη λιβιδινική: η μορφή της αναστρεψιμότητας, της κυκλικής αναστροφής, που βάζει παντού τέλος στη γραμμικότητα τόσο του χρόνου όσο και της γλώσσας, τόσο των οικονομικών ανταλλαγών όσο και της συσσώρευσης ή της εξουσίας. Κάθε σύστημα που πλησιάζει μια τέλεια επιχειρησιακότητα είναι κοντά στον χαμό του. Η αμφιθυμία παραμονεύει τα πιο ολοκληρωμένα συστήματα, εκείνα που έχουν κατορθώσει να θεοποιήσουν την αρχή λειτουργίας που τα διέπει – αυτή είναι σήμερα η προσομοίωση, πανταχού παρούσα, από την κυβερνητική επιχειρησιακότητα και τον γενετικό κώδικα μέχρι την τυχαία τάξη των μεταβολών και την αρχή της αβεβαιότητας. Απέναντί της αναδύεται κάτι που παίρνει παντού τη μορφή της εξολόθρευσης και του θανάτου. Είναι η μορφή ακριβώς του συμβολικού. Ούτε μυστικιστική ούτε δομική: αναπόδραστη. Η συμβολική ανταλλαγή και ο θάνατος, δίχως άλλο το πιο φιλόδοξο και μεγαλόπνοο έργο του Ζαν Μπωντριγιάρ, αξιώνει να εκφράσει αλλά και να υπερβεί μια εποχή, ανατέμνοντας κάθε είδους κοινωνικοπολιτικά και

Παρά την εκλογική ήττα του Ιουλίου 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει το πλέον ισχυρό αριστερό κόμμα στην Ευρώπη. Βρίσκεται ως αντιπολίτευση αντι­μέτωπο με το μείγμα νεοφιλελευθερισμού και παραδοσιακού πελα­τειακού συστήματος που έφερε τη χώρα στη βαθιά κρίση η οποία εκδηλώθηκε το 2009, και λογικά πρέπει να προετοιμαστεί για να αναλάβει και πάλι τη δια­κυβέρνηση της χώρας. Για να πετύχει όμως αυτόν το στόχο και να κατορθώσει να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα ανασυγκρότησης της οικονομίας και κα­θιέρωσης ριζοσπαστικών θεσμικών μεταρρυθμίσεων, που θα επιτρέψουν την άσκηση αποτελεσματικής περιβαλλοντικής πολιτικής και την εξάλειψη των ανισοτήτων, πρέπει να έχει το θάρρος και την προνοητικότητα να εξετάσει κριτικά τις ελλείψεις της προηγούμενης κυβερνητικής του θητείας. Για να ξεπεράσουμε μια ιστορική κρίση του καπιταλισμού, της οποίας οι επιπτώσεις είναι όλο και πιο ορατές, για την παραγωγή, το περιβάλλον και τις συνθήκες ζωής των πολλών, πρέπει να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε τη μετάβαση σε ένα μετακαπιταλιστικό καθεστώς, όπου ηγεμονική θα είναι μια συμμαχία των λαϊκών τάξεων και όχι ένα παρακμιακό και τροφοδοτούμενο από δη­μό­σιους πόρους κεφάλαιο, όπου η νέα φεουδαρχία θα έχει παραμεριστεί από θεσμούς συμμετοχής των εργαζομένων και των πολιτών στον δημοκρατικό σχεδιασμό.

Λα Φερμόζα, η όμορφη, αποκαλεί ο λαός του Τολέδου, πρωτεύουσας της μεσαιωνικής Καστίλης, τη Ρακέλ, κόρη του Γιεχούντα Ιμπν Έσρα, του Εβραίου υπουργού Οικονομικών του βασιλιά. Σύντομα ο βασιλιάς, ο Αλφόνσος Η΄ της Καστίλης, απαιτεί να γίνει η νεαρή Εβραία ερωμένη του. Η Ρακέλ δέχεται να προσφερθεί για την προστασία των ομοδόξων της και της ειρήνης. Το πάθος του ιππότη βασιλιά και η υποταγή της καλλιεργημένης Εβραιοπούλας εξελίσσονται σύντομα σε μεγάλο αμοιβαίο έρωτα, κι αυτό προκαλεί την οργή της βασίλισσας Λεονόρ, αδερφής του Άγγλου βασιλιά Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, αλλά και της ισπανικής εκκλησίας. Ο πόλεμος με τους Άραβες, που κατέχουν τη Νότια Ισπανία, περιπλέκει τα πράγματα.

Ο συλλογικός αυτός τόμος αναζητά τις σύνθετες, αλ­ληλοδιαπλεκόμενες και διακρώς μεταβαλλό­με­νες πολιτικές και κοινωνικές σημασίες της παιδι­κής ηλικίας, αμφισβητώντας τα κλασικά ιδεολογή­μα­τα που την εκλαμβάνουν ως μια και ενιαία, εκτός κοινωνικού, ιστορικού και πολιτικού πλαι­σίου. Πώς η αθωότητα και η τρωτότητα των παιδιών εισέρχεται στο δημό­σιο λόγο; Πώς συμμετέχουν στις εμπειρίες της μετανάστευσης, της φτώχειας και της πολι­τι­κής αναταραχής; Πως εν τέλει συγ­κρο­τούνται τα παιδιά ως υποκείμενα, πως επι­τελούν την παιδικότητά τους και πώς, στην πορεία, δημιουργούν ρωγμές στα καθιερωμένα όρια μεταξύ παιδικότητας και ενηλικότητας διεκδι­κώ­ντας νέους όρους ύπαρξης και ανήκειν; Τα ερωτή­ματα αυτά δίνουν το στίγμα των κειμένων που επι­λέχ­θηκαν με σκοπό να συμβάλουν σε μια επίκαιρη διεπιστημονική προσέγγιση της παιδικής ηλικίας, μιας από της πιο «αυτονόητες» όσο και αινιγμα­τικές κοινωνικές κατηγορίες.

Στον πυρήνα κάθε θεωρητικού σχηματισμού στην πολιτική φιλοσοφία βρίσκεται μια δέσμη θεμελιωδών προϋποθέσεων περί του ανθρώπου. Οι προϋποθέσεις αυτές εμφανίζονται με τη μορφή ανθρωπολογικών περιγραφών οι οποίες τείνουν να μετατρέπονται σε οντολογικές θέσεις, δηλαδή σε γενικεύσεις δεσμευτικού χαρακτήρα. Στη βάση αυτών οικοδομούνται τα ιδιαίτερα θεωρητικά συστήματα, με δομικές εννοιολογικές αρμώσεις όπως η ανθρώπινη φύση και οι ποιότητές της, η φύση της πολιτικής κοινωνίας, ο χαρακτήρας της ελευθερίας. Οι επεξεργασίες αυτές έχουν συνέπειες που φτάνουν έως την πολιτική θεωρία, όπως στις θέσεις για το κράτος, για τον πολίτη και την πολιτική ελευθερία, για τον χαρακτήρα της διακυβέρνησης και του πολιτεύματος. Η μεθοδολογική υπόθεση των ανθρωπολογικών και οντολογικών προϋποθέσεων μπορεί να χρησιμεύσει για μια ερμηνευτική και κριτική κατ? αντιπαράστασιν εξέταση του φιλελευθερισμού και του αναρχισμού, της φύσης της συγγένειάς τους, του βαθμού σύγκλισης ή απόκλισής τους.

Αυτό που ονομάζουμε σαγήνη ?μια εκθαμβωτική μαγεία που μας συνταράζει, ή μια σειρά από απατηλές εκλάμψεις, μια παγίδα? φωλιάζει στις καθημερινές συναλλαγές μας, αλλά στοιχειώνει ψυχικές εκφράσεις και συμπτώματα. Το αναλυτικό εγχείρημα έχει βασικό στόχο να διασφαλίσει την αυθόρμητη ανάδυση και εκδίπλωση της μεταβίβασης, ώστε να επιτευχθεί η επεξεργασία της. Ο αναλυτής δεν είναι σαγηνευτής, αλλά προσπαθεί να ενεργοποιήσει ψυχικές κινήσεις και να αποτρέψει την υποβολή και τη σαγήνη που ενυπήρχαν στην ύπνωση και την καθαρτική μέθοδο των απαρχών της ψυχανάλυσης. Όμως, καθώς συσσωρευόταν η κλινική εμπειρία, διαφάνηκε ότι η αναλυτική συνθήκη δεν είναι απόλυτα ουδέτερη, αλλά εμπεριέχει δυνατότητες σαγήνευσης. Αυτές οι πτυχές της μπορούν να λειτουργήσουν άλλοτε με έναν ήπια διεγερτικό τρόπο, αποκαλύπτοντας και ευοδώνοντας την ψυχική οργάνωση, και άλλοτε να αποκτήσουν τραυματικές διαστάσεις και να εγκλωβίσουν τον αναλυόμενο, παγώνοντας την ψυχική του πλαστικότητα. Έτσι, πίσω από τη διάσταση της σαγήνης διαμορφώνεται μια εύθραυστη ισορροπία. Από τη μια συντάσσονται η στήριξη, η αντι-αλλοτριωτική διαδικασία, η ευχαρίστηση, η διεργασία συμβολοποίησης και η ταυτισιακή ολοκλήρωση, ενώ από την άλλη καραδοκούν η αιχμαλωσία, η σύγχυση και η τελική ακύρωση του αναλυτικού διαβήματος. Στα κείμενα που συναπαρτίζουν αυτήν τη Μονογραφία επιχειρείται η διακρίβωση της θέσης που κατέχει η έννοια της σαγήνης στην ψυχαναλυτική θεωρία και στην κλινική πράξη. Διερευνάται η σχέση της με το αναλυτικό πλαίσιο, το τραύμα, την οργάνωση της ταυτότητας, την πρωταρχική σκηνή, αλλά και η συμβολή της στο χιού­μορ, στην καλλιτεχνική δημιουργία και στη διαμόρφωση των μύθων.

Το φιλοσοφικό έργο του Άρη Κουτούγκου κατανέμεται αδρομερώς σε δύο περιοχές: στη διερεύνηση της γνώσης και στη διερεύνηση της αξίας. Βασικό αφετηριακό σημείο από το οποίο αρχίζει να υφαίνεται ο ερευνητικός ιστός του υπήρξε η προβληματική που τον απασχολούσε αναφορικά με την αλλαγή των απλών πίστεων. Το ενδιαφέρον του εστιάστηκε σε αυτήν την προβληματική αμέσως μετά την κριτική κατάληξη και τα συμπεράσματα της διδακτορικής διατριβής του. Οι κατευθύνσεις των ερευνητικών ενδιαφερόντων και δημοσιεύσεων του αφορούσαν στη Φιλοσοφία της Επιστήμης, στην Αναλυτική Θεωρία της Γνώσης και στη Φιλοσοφία της Γλώσσας, στην Αναλυτική Ηθική Φιλοσοφία και Μετα-Ηθική, και στα επικοινωνιακά πρότυπα ερμηνείας μεταβολής πίστεων ή πεποιθήσεων (belief revision). Ωστόσο, σε μια όψιμη φάση της ακαδημαϊκής πορείας του ο Κουτούγκος πιάστηκε στο δίχτυ της ποίησης, επειδή ένιωσε πρωτόγνωρη πνευματική διέγερση, μετά από κάποια συμπτωματική ίσως γνωριμία μαζί της. Η γνωριμία του με την ποιητική γραφή σμιλεύτηκε και με ακαδημαϊκό τρόπο, εφόσον ως φοιτητής ξανακάθισε στα έδρανα για να παρακολουθήσει μαθήματα λογοτεχνίας και γλώσσας. Και ασφαλώς διάβασε πολλή ποίηση και Έλληνες ποιητές, τους οποίους εμιμείτο, ώσπου να βρει το ύφος και την πένα του, ώστε να ανασυντάξει ονειρικά τις μνήμες του νεαρότερου παρελθόντος που συμπλέκονται με τις εντυπώσεις του ώριμου παρόντος. Ο παρόν συλλογικός τόμος αφορά στα δύο σκέλη της πνευματικής δημιουργίας και προσφοράς του, δηλαδή στη Φιλοσοφία και στην Ποίηση, προσκαλώντας τον καλοπροαίρετο αναγνώστη σε διάλογο.

Η Αργκό της αυθεντικότητας είναι ένα πολεμικό βιβλίο του Τ.Β. Αντόρνο, γραμμένο στο περιθώριο των εργασιών του για την Αρνητική Διαλεκτική. Στο στόχαστρο της κριτικής βρίσκεται η ανύψωση της «αυθεντικότητας» σε φευδοφιλοσοφική κατηγορία εντός ενός πεδίου που ορίζεται από το τρίγωνο φιλοσοφίας της ζωής, φαινομενολογίας και οντολογίας. Εστιάζοντας στη χρήση της γλώσσας, ο Αντόρνο ερευνά και στηλιτεύει τον τρόπο με τον οποίο η κριτική της νεωτερικής εμπειρίας μετατρέπεται στο έργο των θεωρητικών που εξετάζει, και πρωτίστως σε εκείνο του Χάιντεγκερ, σε απεριόριστη κατάφαση του κακού και εν τέλει σε μεροληψία υπέρ του θανάτου. Στη λατρεία του υπάρχοντος χάριν της ύπαρξης του, ο Αντόρνο αντιπαραθέτει την αρχή της απαραμείωτης αρνητικότητας: «Διότι δεν γκρεμίζει κανείς πάντοτε με σκοπό να ξαναχτίσει· αντιθέτως, γκρεμίζει κανείς επιμελώς προκειμένου να ανοίξει χώρο για φως και για αέρα».

Αν το παραμύθι με τον συμβολικό του πλούτο ανάθρεψε –και ανατρέφει– γενεές παιδιών, ο μύθος εξέθρεψε λαούς και την ιστορία τους, φτάνοντας σε κορυφαίες στιγμές δημιουργίας μέσω της τέχνης. Ο Φρόυντ από νωρίς κατανόησε τη σημασία του συμβολισμού που εμπεριέχεται στο παραμύθι και τη σύνδεσή του με τον ανθρώπινο ψυχισμό και κουλτούρα. Έτσι, τόσο το παραμύθι, αλλά κυρίως οι αρχέγονοι μύθοι, χρησιμοποιήθηκαν ως φορείς πάνω στους οποίους αναπτύχθηκαν βασικά στοιχεία της ψυχαναλυτικής θεωρίας. Με την πάροδο του χρόνου, μύθος και παραμύθι βρήκαν τη θέση τους στην ψυχαναλυτική διερεύνηση του φαντασιωσικού εσωτερικού κόσμου, όπως και στη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών, ιδιαίτερα των παιδιών και των εφήβων. Ο παρών τόμος προέρχεται από επιλεγμένες ανακοινώσεις που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της ΕΕΨΨΠΕ, το οποίο έγινε στην Αθήνα την Άνοιξη του 2018. Οι συγγραφείς του τόμου προσεγγίζουν τον μύθο και το παραμύθι τόσο από την πλευρά της κοινωνικής ανθρωπολογίας, όσο και μέσα από θεωρητικές και κλινικές ψυχαναλυτικές μελέτες. Μελετητές που εκκινούν από την Λαογραφία, την ιστορία, και την ψυχαναλυτική θεραπεία, σημαντικοί ο καθένας στον κλάδο του, με καθαρό και κατανοητό λόγο, προσεγγίζουν με ψυχαναλυτική ματιά το παραμύθι και το μύθο. Ο αναγνώστης προσκαλείται και εισάγεται στον «μαγικό κόσμο» τους, που είναι αυτός του συλλογικού και ατομικού ασυνείδητου.

Όπως όλα τα είδη κρατικής παρέμβασης, έτσι και η πολιτική συμφιλίωσης εργασιακών και οικογενειακών υποχρεώσεων είναι προϊόν ιστορικής ανάγκης που συνδέεται με την μεταπολεμική εξέλιξη των σύγχρονων, καπιταλιστικών κοινωνιών. Οι χώρες με αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες κινητοποίησαν μαζικά τις γυναίκες στην αμειβόμενη εργασία και το κράτος αναγκάστηκε να παρέμβει για να διευκολύνει τη διαδικασία και να αποτρέψει την κρίση του συστήματος κοινωνικής αναπαραγωγής που διαχρονικά στηριζόταν στη γυναικεία απλήρωτη εργασία. Στις χώρες του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού», που κινητοποίησαν σε ακόμα μεγαλύτερη έκταση και ένταση τις γυναίκες και μητέρες, το κράτος ακολούθησε τον ίδιο δρόμο για τους ίδιους λόγους. Οι εξελίξεις δεν σημειώθηκαν παντού ταυτόχρονα, αλλά είχαν κοινή κατάληξη επηρεάζοντας καθοριστικά το βαθμό συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και το οικογενειακό πρότυπο που σχετίζεται με τον κατά φύλο καταμερισμό της αμειβόμενης και μη αμειβόμενης εργασίας στο πλαίσιο του νοικοκυριού. Το βιβλίο εξετάζει και αναλύει την εξέλιξη της πολιτικής συμφιλίωσης επαγγελματικής και οικογενειακής/προσωπικής ζωής στην Ελλάδα από τη γένεσή της στα μέσα της δεκαετίας του 1980 μέχρι σήμερα, εντός του πλαισίου της Ε.Ε. και υπό την επίδραση της ευρωπαϊκής πολιτικής ισότητας των φύλων. Στο βιβλίο επίσης αποτιμώνται οι επιπτώσεις της πολιτικής συμφιλίωσης αφενός στο σύστημα φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων και αναπήρων αφετέρου στη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, τη γεννητικότητα και την ισότητα των φύλων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην περίοδο της πρόσφατης μεγάλης οικονομικής κρίσης που πέρασε η Ελλάδα και πώς οι κυβερνήσεις αντιμετώπισαν κατά τη διάρκειά της το οξύ έλλειμμα φροντίδας που δημιουργήθηκε από τη δραματική μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών και την εκπτώχευση εκτεταμένων στρωμάτων του πληθυσμού. Η αποτίμηση/αξιολόγηση της πολιτικής συμφιλίωσης γίνεται από μία ολιστική σκοπιά, που οδηγεί στην κριτική επανεξέταση τόσο των επί μέρου