Η Θεωρία του μυθιστορήματος πρωτοδημοσιεύτηκε σε δύο συνέχειες στο Περιοδικό για αισθητική και γενική επιστήμη της τέχνης, στα 1916, και αναδημοσιεύτηκε ως αυτοτελής μονογραφία στα 1920. Ο Λούκατς έγραψε αυτό το εκτεταμένο δοκίμιο στα 1915, στη διάρκεια ενός διαλείμματος από την εργασία του πάνω στη νεοκαντιανή του Αισθητική, το οποίο προκλήθηκε από το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και τη στράτευσή του για μερικούς μήνες ως βοηθητικού στα μετόπισθεν. Το κείμενο θα αποτελούσε το πρώτο μέρος ενός μεγάλου έργου για τον Ντοστογιέφσκι – ένα σχέδιο το οποίο δεν πραγματοποιήθηκε τελικά. Η Θεωρία του μυθιστορήματος είναι το τελευταίο μεγάλο έργο το οποίο δημοσίευσε ο Λούκατς πριν από την αιφνίδια στροφή του στον μαρξισμό και στην κομμουνιστική πολιτική στα τέλη του 1918. Σηματοδοτεί μια στροφή στη διανοητική πορεία του, την οποία ο ίδιος ο Λούκατς συνέδεσε αναδρομικά με τη μετάβασή του «από τον Καντ στον Χέγκελ». Πρόκειται για ένα συναρπαστικό έργο, τη σημασία του οποίου αναγνώρισαν σημαντικοί διανοούμενοι του 20ού αιώνα, όπως ο Μαξ Βέμπερ, ο Τόμας Μαν, ο Ρόμπερτ Μούζιλ, ο Ερνστ Μπλοχ, ο Ζίγκφριντ Κρακάουερ, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, ο Τέοντορ Αντόρνο, o Χέρμπερτ Μαρκούζε, ο Λυσιέν Γκολντμάν, ο Πέτερ Μπύργκερ κ.ά., ενώ σήμερα παρατηρείται μια ανανέωση του ενδιαφέροντος γι’ αυτό και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Η Εργασία περί στοών (Das Passagen-Werk) υπήρξε το magnum opus του Γερμανοεβραίου φιλόσοφου Βάλτερ Μπένγιαμιν. Με τη μεθοδική παράθεση πολυάριθμων αποσπασμάτων από διάφορους συγγραφείς αλλά και δικών του αφοριστικών σχολιασμών, επιδίωκε να συγκροτήσει ένα καλειδοσκόπιο, μέσα από το οποίο ο αναγνώστης θα «τηλεσκόπευε» ένα υπέρπυκνο σημείο του παρελθόντος, το Παρίσι του 19ου αιώνα. Συλλαμβάνοντας την ιδέα ότι το αστικό τοπίο αυτής της πρότυπης μεγαλούπολης μπορεί να ιδωθεί ως μήτρα των χαρακτηριστικότερων φαινομένων του ακμαίου καπιταλισμού, ο Μπένγιαμιν αναγνώρισε στις εμπορικές στοές, στις σκεπαστές διαβάσεις, την εμβληματική μεταφορά γύρω από την οποία θα οργανωνόταν το υλικό της σχεδιαζόμενης εργασίας. Ένα έργο που έμεινε ανολοκλήρωτο. Στην καρδιά της Εργασίας περί στοών ξεχωρίζει μια θεωρητική νησίδα, η Δεσμίδα Ν, με τίτλο «Γνωσιοθεωρητικά, Θεωρία της προόδου». Στην ενότητα αυτή, ο Μπένγιαμιν προτείνει μια ρηξικέλευθη ιστορικο-υλιστική αντίληψη για την κατανόηση του παρελθόντος. Όπως υποστηρίζει, «ο ιστορικός υλισμός πρέπει να απαρνηθεί το επικό στοιχείο της ιστορίας. Ανατινάζει την εποχή έξω από την πραγμοειδή “συνέχεια της ιστορίας”. Αλλά επίσης ανατινάζει την ομοιογένεια της εποχής. Τη γεμίζει με εκρηκτική ύλη, δηλαδή με παρόν». Στη Δεσμίδα Ν περιλαμβάνεται επίσης ένα σύνολο καταχωρίσεων που ιχνηλατούν την αποκρυστάλλωση της αντίληψης περί αυτόματης προόδου ως τελεολογικού δόγματος κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Πρόθεση του συγγραφέα ήταν η καταγραφή της πρωτο-ιστορίας (Urgeschichte) της συγκεκριμένης κανονιστικής ιδέας, η οποία εμπεδώθηκε παράλληλα με την αυξανόμενη κυριαρχία της αστικής τάξης.

Δεν υπάρχει πια συμβολική ανταλλαγή στις νεωτερικές κοινωνίες, τουλάχιστον όχι ως μορφή που τις οργανώνει. Βέβαια, το συμβολικό δεν παύει να τις στοιχειώνει σαν τον θάνατό τους. Eίναι το σχήμα μιας κοινωνικής σχέσης θεμελιωμένης στην εξολόθρευση της αξίας, που το μοντέλο της παραπέμπει μεν για μας στα πρωτόγονα μορφώματα, όμως η ριζική της ουτοπία αρχίζει να εκρήγνυται σιγά σιγά σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας μας, μέσα στον ίλιγγο μιας εξέγερσης που δεν σχετίζεται πια καθόλου ούτε με την επανάσταση ούτε με τον νόμο της ιστορίας ούτε καν με την «απελευθέρωση» μιας «επιθυμίας». Σε αυτή την προοπτική, άλλα θεωρητικά συμβάντα αποκτούν κεφαλαιώδη βαρύτητα: τα αναγράμματα του Σωσσύρ, η ανταλλαγή/δώρο του Μως δεν είναι περίεργα επεισόδια στις παρυφές των γλωσσολογικών και ανθρωπολογικών κλάδων, φαινόμενα υποδεέστερα σε σχέση με τις μεγάλες μηχανές του ασυνειδήτου και της επανάστασης. Βλέπουμε να διαγράφεται μέσα τους μία και η ίδια μεγάλη μορφή, που δεν δικαιώνει ούτε την πολιτική οικονομία ούτε τη λιβιδινική: η μορφή της αναστρεψιμότητας, της κυκλικής αναστροφής, που βάζει παντού τέλος στη γραμμικότητα τόσο του χρόνου όσο και της γλώσσας, τόσο των οικονομικών ανταλλαγών όσο και της συσσώρευσης ή της εξουσίας. Κάθε σύστημα που πλησιάζει μια τέλεια επιχειρησιακότητα είναι κοντά στον χαμό του. Η αμφιθυμία παραμονεύει τα πιο ολοκληρωμένα συστήματα, εκείνα που έχουν κατορθώσει να θεοποιήσουν την αρχή λειτουργίας που τα διέπει – αυτή είναι σήμερα η προσομοίωση, πανταχού παρούσα, από την κυβερνητική επιχειρησιακότητα και τον γενετικό κώδικα μέχρι την τυχαία τάξη των μεταβολών και την αρχή της αβεβαιότητας. Απέναντί της αναδύεται κάτι που παίρνει παντού τη μορφή της εξολόθρευσης και του θανάτου. Είναι η μορφή ακριβώς του συμβολικού. Ούτε μυστικιστική ούτε δομική: αναπόδραστη. Η συμβολική ανταλλαγή και ο θάνατος, δίχως άλλο το πιο φιλόδοξο και μεγαλόπνοο έργο του Ζαν Μπωντριγιάρ, αξιώνει να εκφράσει αλλά και να υπερβεί μια εποχή, ανατέμνοντας κάθε είδους κοινωνικοπολιτικά και

Η Αργκό της αυθεντικότητας είναι ένα πολεμικό βιβλίο του Τ.Β. Αντόρνο, γραμμένο στο περιθώριο των εργασιών του για την Αρνητική Διαλεκτική. Στο στόχαστρο της κριτικής βρίσκεται η ανύψωση της «αυθεντικότητας» σε φευδοφιλοσοφική κατηγορία εντός ενός πεδίου που ορίζεται από το τρίγωνο φιλοσοφίας της ζωής, φαινομενολογίας και οντολογίας. Εστιάζοντας στη χρήση της γλώσσας, ο Αντόρνο ερευνά και στηλιτεύει τον τρόπο με τον οποίο η κριτική της νεωτερικής εμπειρίας μετατρέπεται στο έργο των θεωρητικών που εξετάζει, και πρωτίστως σε εκείνο του Χάιντεγκερ, σε απεριόριστη κατάφαση του κακού και εν τέλει σε μεροληψία υπέρ του θανάτου. Στη λατρεία του υπάρχοντος χάριν της ύπαρξης του, ο Αντόρνο αντιπαραθέτει την αρχή της απαραμείωτης αρνητικότητας: «Διότι δεν γκρεμίζει κανείς πάντοτε με σκοπό να ξαναχτίσει· αντιθέτως, γκρεμίζει κανείς επιμελώς προκειμένου να ανοίξει χώρο για φως και για αέρα».

«H έρευνα η οποία επιχειρείται εδώ προϋποθέτει το σκόπιμο πρόταγμα να είμαστε ιστορικοί και ταυτόχρονα κριτικοί, στο βαθμό που το ζητούμενο είναι, πέρα από κάθε πρόθεση καθοδήγησης, να προσδιοριστούν οι συνθήκες που κατέστησαν δυνατή την ιατρική εμπειρία όπως τη γνώρισε η νεότερη εποχή.Ας γίνει σαφές ότι το βιβλίο αυτό δεν γράφτηκε υπέρ μιας ιατρικής και εναντίον μιας άλλης ή εναντίον της ιατρικής και υπέρ της απουσίας ιατρικής. Εδώ, όπως και αλλού, πρόκειται για μια μελέτη που προσπαθεί να ανασύρει μέσα από την πυκνότητα του λόγου τις συνθήκες της ιστορίας του.Εκείνο που μετράει στα πράγματα που λένε οι άνθρωποι δεν είναι τόσο το τι μπορεί να σκέφτηκαν εντεύθεν αυτών ή εκείθεν, αλλά το τι τα συστηματοποιεί ευθύς εξαρχής, καθιστώντας τα εφεξής επ’ άπειρον προσιτά σε νέους λόγους και ανοιχτά στο έργο του μετασχηματισμού τους.» 

Αν και γραμμένη μεταξύ 1940-48, Η φιλοσοφία της νέας μουσικής παραμένει για μουσικούς, και φίλους της μουσικής, φιλοσόφους και ενδιαφερομένους για ζητήματα πολιτισμού και κοινωνίας, μια αποφασιστική συμβολή της «κριτικής θεωρίας» στη σύγχρονη σκέψη. Μαζί με τη Διαλεκτική του Διαφωτισμού, το έργο αυτό έβαλε τη σφραγίδα του σε ό,τι θεωρείται σήμερα κριτική της τέχνης, αλλά ίσως και στην πορεία της θεωρίας από τα μέσα του 20ού αιώνα. Ο ιδιότροπος λόγος του Αντόρνο, η ιδιοφυής σύζευξη εννοιών και επιχειρημάτων που αντλούνται από τη μουσική και τη φιλοσοφική παράδοση, η προκλητικά διατυπωμένη κριτική στον εύκολο «μοντερνισμό» και στα πολιτισμικά προϊόντα που τροφοδότησαν τη μαζική κουλτούρα, η ανυποχώρητη επιμονή στην ποιότητα της αφαίρεσης και της απόστασης από το «κοινό γούστο», η αιρετική αξιοποίηση των εννοιολογικών εργαλείων της κοινωνιολογίας και της σύγχρονης φιλοσοφίας για το σχολιασμό της μουσικής σύνθεσης και βεβαίως ο ανεξάντλητος πλούτος ιδεών, γνώσεων, αλλά και όρων του Αντόρνο καθιστούν το εγχείρημα της Φιλοσοφίας της νέας μουσικής ανεπανάληπτο. Ο ιδιότροπος λόγος του Αντόρνο, η ιδιοφυής σύζευξη εννοιών και επιχειρημάτων που αντλούνται από τη μουσική και τη φιλοσοφική παράδοση, η προκλητικά διατυπωμένη κριτική στον εύκολο «μοντερνισμό» και στα πολιτισμικά προϊόντα που τροφοδότησαν τη μαζική κουλτούρα, η ανυποχώρητη επιμονή στην ποιότητα της αφαίρεσης και της απόστασης από το «κοινό γούστο», η αιρετική αξιοποίηση των εννοιολογικών εργαλείων της κοινωνιολογίας και της σύγχρονης φιλοσοφίας για το σχολιασμό της μουσικής σύνθεσης και βεβαίως ο ανεξάντλητος πλούτος ιδεών, γνώσεων, αλλά και όρων του Αντόρνο καθιστούν το εγχείρημα της Φιλοσοφίας της νέας μουσικής ανεπανάληπτο. Η έκδοση του βιβλίου στα ελληνικά εκπληρώνει ένα αίτημα τόσο των μουσικών όσο και των κοινωνικών επιστημόνων και των φιλοσόφων, προσφέροντας επιπλέον στον αναγνώστη και τον ερευνητή χρήσιμες διευκρινίσεις και σχόλια.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια ξεχωριστή μαρτυρία: είναι η πρώτη και μοναδική συνάντηση μεταξύ του ιδρυτή της γενετικής επιστημολογίας (ευρύτερα γνωστής ως αναπτυξιακής ψυχολογίας) και του ιδρυτή της γενετικής γλωσσολογίας, δύο συστημάτων που ενέπνευσαν αναρίθμητα επιστημονικά έργα. Ο Ζαν Πιαζέ και ο Νόαμ Τσόμσκι συζητούν τις κοινές βάσεις των δύο θεωριών καθώς και τις διαφορές τους. Από τη διακριτή σκοπιά αφενός της νόησης και αφετέρου της γλώσσας ελέγχουν κριτικά εμπειρικές θεωρίες της γνώσης, συμπεριφοριστικές συλλήψεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, καθώς και αντιλήψεις για την προέλευση των ιδεών, της εμπειρίας και των δομών της σκέψης.

Το κανονικό και το παθολογικό αποτελεί κρίσιμη συμβολή στην ιστορία των επιστημών του δεύτερου μισού του αιώνα. Εκκινεί από την αιφνίδια εμφάνιση της βιολογίας τον δέκατο ένατο αιώνα και εξετάζει τις προϋποθέσεις που καθορίζουν την ιδιαίτερη συγκρότησή της. Ο Κανγκιλέμ αναλύει τον ριζοσπαστικό νέο τρόπο με τον οποίο προσδιορίστηκαν η υγεία και η αρρώστια στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα, δείχνοντας ότι οι κατηγορίες του κανονικού και του παθολογικού που προέκυψαν απείχαν πολύ από αντικειμενικά επιστημονικές έννοιες. Καταδεικνύει πως τα επιστημολογικά θεμέλια της μοντέρνας βιολογίας και ιατρικής πλέκονταν με πολιτικές, οικονομικές και τεχνολογικές προσταγές. Ο Κανγκιλέμ επηρέασε σημαντικά τη σκέψη του Μισέλ Φουκό και του Λουί Αλτουσέρ, μεταξύ άλλων, συγκεκριμένα ως προς τον τρόπο με τον οποίο θέτει το πρόβλημα του πώς συγκροτούνται νέα γνωστικά πεδία και πώς αυτά αποτελούν μέρος της ασυνεχούς ιστορίας της ανθρώπινης σκέψης.

S/Z: Κάτω από τον τίτλο, ή το μονόγραμμα, εμφανίζεται μια ιδιαίτερα αινιγματική νουβέλα του Μπαλζάκ, που τη σημασία της την είχε υπογραμμίσει ήδη ο Ζορζ Μπατάιγ: το Σαραζίν. Το κείμενο το βρίσκουμε εδώ κομμένο σε «λεξήματα», δομημένο σαν ταξινόμηση με πολλές εγγραφές, ακτινογραφημένο, «αφουγκρασμένο», με τη φροϊδική σημασία της λέξης.Ο Μπαρτ υιοθετεί μια μέθοδο ανάλυσης που δίνει έμφαση «στον πλουραλισμό της κριτικής, στη δομιστική ανάλυση της αφήγησης, στην επιστήμη του κειμένου, στις ρωγμές της διαλεκτικής γνώσης, στο σύνολο όλων εκείνων των δραστηριοτήτων που παίρνουν θέση στη (συλλογική) συγκρότηση μια απελευθερωτικής θεωρίας του Σημαίνοντος».

Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα βιβλία στην Eυρώπη και την Aμερική κυκλοφορεί πλέον και σε ελληνική μετάφραση. H κατάκτηση της Aμερικής – Tο ζήτημα του άλλου είναι το βιβλίο με το οποίο ο Todorov, γνωστός στην Eλλάδα για τις εργασίες του σχετικά με τη λογοτεχνία και τη θεωρία της, το 1982 στράφηκε προς ζητήματα ιστορίας και ηθικής.Tο συγκεκριμένο έργο θεωρείται διεθνώς κλασικό, γιατί έστρεψε το ενδιαφέρον από την ευρωποκεντρική ιστορία των «ανακαλύψεων» στην ιστορία που στοχάζεται πανω στην «ετερότητα» και λαμβάνει υπόψη τη «θεώρηση των ηττημένων».Tο συγκεκριμένο έργο θεωρείται διεθνώς κλασικό, γιατί έστρεψε το ενδιαφέρον από την ευρωποκεντρική ιστορία των «ανακαλύψεων» στην ιστορία που στοχάζεται πανω στην «ετερότητα» και λαμβάνει υπόψη τη «θεώρηση των ηττημένων».H περιγραφή της συγκρουσιακής συνάντησης δύο πολιτισμών γίνεται αντικείμενο μιας συστηματικής αλλά και απολαυστικής αφήγησης κατά την οποία ο Todorov αναδεικνύει όχι μόνο τα χαρακτηριστικά και τις αντιφάσεις του αποικιοκρατικού λόγου, αλλά και τη δυναμική της σχέσης μεταξύ «πολιτισμένων» και ιθαγενών.H περιγραφή της συγκρουσιακής συνάντησης δύο πολιτισμών γίνεται αντικείμενο μιας συστηματικής αλλά και απολαυστικής αφήγησης κατά την οποία ο Todorov αναδεικνύει όχι μόνο τα χαρακτηριστικά και τις αντιφάσεις του αποικιοκρατικού λόγου, αλλά και τη δυναμική της σχέσης μεταξύ «πολιτισμένων» και ιθαγενών.Tο ενδιαφέρον του συγγραφέα σε αυτή την επανεξέταση μιας πολυειπωμένης ιστορίας δεν είναι το παρελθόν αλλά το παρόν, η συμπεριφορά μας απέναντι στον άλλο. Aπό αυτή την άποψη, η δουλειά του Todorov δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη, ειδικά για την Eλλάδα.Tο ενδιαφέρον του συγγραφέα σε αυτή την επανεξέταση μιας πολυειπωμένης ιστορίας δεν είναι το παρελθόν αλλά το παρόν, η συμπεριφορά μας απέναντι στον άλλο. Aπό αυτή την άποψη, η δουλειά του Todorov δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη, ειδικά για την Eλλάδα.

Το βιβλίο των Μπέργκερ και Λούκμαν, που σημάδεψε τη στροφή των κοινωνικών επιστημών στη δεκαετία του 1960 και μεταφράστηκε σε πάρα πολλές γλώσσες, εκδόθηκε πλέον στα ελληνικά, με την προσδοκία να καλύψει ένα μεγάλο βιβλιογραφικό κενό και να συμβάλει στην ανανέωση της θεωρητικής και ερευνητικής πορείας της κοινωνιολογίας στη χώρα μας. Στο θεμελιώδες αυτο έργο αναπτύσσεται μια θεωρία της «γνώσης στην καθημερινή ζωή». Βάσει αυτής της θεωρίας, η κοινωνία διερευνάται τόσο ως αντικειμενική όσο και ως υποκειμενική πραγματικότητα. Οι Μπέργκερ και Λούκμαν θέτουν με αυτό το βιβλίο τα θεμέλια του «κοινωνικού κονστρουκτιβισμού».