Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα το πρόβλημα των συνόρων και των ορίων, σε όλη την πολλαπλότητα των κυριολεκτικών και μεταφορικών σημασιών τους, εμφανίζεται με οξύτητα στο προσκήνιο, τόσο των πολιτικών συγκρούσεων και των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων, όσο και των αναζητήσεων των θεωρητικών επιστημών. Είτε αφορά την εδαφική εθνική, πολιτιστική ή γλωσσική διάσταση είτε τις ανεξάντλητες μεταφορικές αναφορές των συνόρων και των ορίων, ο λόγος περί αυτών περνά σήμερα μια περίοδο απολογισμού και έντονης αναθεώρησης. Αυτή την προβληματική αποτυπώνει ο παρών τόμος των τοπικών, με συβολές επιστημόνων και ερευνητών από όλες τις παραδόσεις που συναντώνται στο πεδίο των συνόρων και των ορίων.

Αντικείμενο του τόμου αποτελούν το θέατρο και οι αντιλήψεις περί θεατρικότητας, ως αφετηρία για την εξέταση της έντασης μεταξύ της πραγματικότητας και των αναπαραστάσεών της. Τα κείμενα φιλοδοξούν να ιχνηλατήσουν την περιοχή που καλύπτει το θέατρο ως μοντέλο για την κατανόηση του προβλήματος της αναπαράστασης. Με πρώτο ζητούμενο την οριοθέτηση αυτής της περιοχής, κεντρικό άξονα της διερεύνησης αποτελεί η κατανόηση της αναπαράστασης ως διαδικασίας και όχι ως δεδομένου, παγιωμένου συσχετισμού. Στον παρόντα τόμο των τοπικών, επιστήμονες διαφορετικών κλάδων αναζητούν τομές στο πεδίο που ορίζεται με την κυριολεκτική ή μεταφορική αναφορά στη θεατρικότητα, συζητώντας, σε αντίστοιχες ενότητες, τη «μετάβαση στη θεατρικότητα», τον «λόγο της σκηνής», τη «θεατρικότητα του λόγου», τους «λόγους και τις σκηνοθεσίες».

Η χρήση των νέων μέσων και των νέων τεχνολογιών (πληροφορίας και επικοινωνίας) στη σύγχρονη τέχνη έχουν πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες κατασκευής «αφύσικων» πραγματικοτήτων ή «εναλλακτικών» εικόνων της πραγματικότητας. Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε νέες όψεις ακόμα και σε εκείνα τα θέματα και τα μονοπάτια της καλλιτεχνικής έρευνας που είχαν εν μέρει εγκαταλειφθεί. Τ ευρήματα των σύχγρονων φυσικών επιστημών έχουν μεταβάλει την αντίληψή μας γύρω από τις διαδικασίες διαμόρφωσης των εικόνων μέσω του (ανθρώπινου) ματιού του εγκεφάλου. Αντιστοίχως η φύση και η οπτική υπόσταση των (ανα)παραστάσεων έχουν γίνει κύριο αντικείμενο έρευνας κλάδων σαν κι αυτούς της γνωσιακής επιστήμης και της επιστήμης των υπολογιστών. Η καλλιτεχνική πρακτική και η επιστημονική έρευνα μοιάζει να επιβάλλουν μια ριζική επαναξιολόγηση της φιλοσοφικής συζήτησης που σχετίζεται με την αντίθεση μεταξύ εικόνας και πραγματικότητας.

O τόμος, δέκατος στην περιοδική έκδοση της Eταιρείας Mελέτης των Eπιστημών του Aνθρώπου «τοπικά», αποτελεί προϊόν διεθνούς διεπιστημονικής συζήτησης γύρω από τις νέες μορφές γνώσης που συνδέονται με την εγκατάσταση και χρήση των νέων τεχνολογιών στην καθημερινότητά μας, στις επιχειρήσεις, στην εκπαίδευση και στις κοινωνικές και πολιτικές μας σχέσεις. Eίναι η πρώτη φορά που μια τέτοια συζήτηση αποτυπώνεται στην ελληνική γλώσσα δίνοντας την ευκαιρία στο ενδιαφερόμενο κοινό να παρακολουθήσει απολύτως σύγχρονες ερευνητικές και θεωρητικές αναζητήσεις και να διακρίνει τις τάσεις που διαμορφώνονται διεθνώς. Στην τόσο διαδεδομένη συζήτηση περί νέων τεχνολογιών τα κείμενα του τόμου, γραμμένα από Έλληνες και ξένους ερευνητές, προσθέτουν μια νέα και κρίσιμη προβληματική (αυτή των νέων μορφών γνώσης) που έχει ήδη βρει ανταπόκριση στην αγγλόφωνη έκδοση του τόμου. Tα κείμενα είναι χωρισμένα σε πέντε ενότητες. H πρώτη εξετάζει φιλοσοφικά τις έννοιες πληροφορία, γνώση χρήσης και άγνοια, η δεύτερη τις κοινωνικές συνέπειες της χρήσης των νέων τεχνολογιών, η τρίτη τις εκπαιδευτικές εφαρμογές τους, η τέταρτη την παρουσία τους στη διαμόρφωση εικόνων και αντικειμένων καθώς και στην έρευνα, ενώ η πέμπτη αποτελεί έναν πολύτιμο για τον ενδιαφερόμενο και για τον Έλληνα ερευνητή βιβλιογραφικό οδηγό.

Ο τόμος Κόσμοι της παιδικής ηλικίας, περιέχει 12 κείμενα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων που προσεγγίζουν το φαινόμενο της παιδικής ηλικίας από τη σκοπιά της κοινωνιολογίας, της πολιτικής επιστήμης, της γλωσσολογίας, της ψυχολογίας και της λογοτεχνίας. Προσδιορίζοντας το πεδίο της σύγχρονης έρευνας γύρω από αυτό το αντικείμενο, τα κείμενα του τόμου συνιστούν μια αφετηρία ανάδειξης του πεδίου αυτού για την ελληνική επιστημονική κοινότητα. Ταυτοχρόνως δίνουν την ευκαιρία στον αναγνώστη όχι μόνο να ενημερωθεί για τη μέχρι τώρα διεθνή συζήτηση, αλλά και να ακολουθήσει, ανάλογα με τα δικά του ενδιαφέροντα ένα από τα προτεινόμενα «νήματα» είτε πρόκειται για το σώμα, είτε για τη γλώσσα, είτε την αυτοβιογραφία. Πέρα από το άκρως κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα της επιμελήτριας, ο τόμος περιλαμβάνει, εκτός των κειμένων μια πολύτιμη βιβλιογραφική παρουσίαση, και κλείνει «εκτός θέματος» με το κλασσικό κείμενο του Φρόυντ για το χιούμορ.

Τα κείμενα αυτού του τόμου έχουν προέλθει από μια μακρά διεθνή συζήτηση και προσπαθούν να απαντήσουν σε κρίσιμα ερωτήματα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που σπάνια τίθενται, γιατί μοιάζουν άλυτα στις συνθήκες των ευρωπαϊκών μαζικών σπουδών: Πώς γίνεται να μην μπορούν να γράψουν και κυρίως να μην μπορούν να διατυπώσουν επιχειρήματα οι φοιτητές; Είναι δυνατόν να μη διάβασαν σε ολόκληρη τη διάρκεια των σπουδών τους ποτέ ένα ολόκληρο βιβλίο; Γιατί το πανεπιστήμιο δεν τους έμαθε ποτέ να διαβάζουν και να γράφουν; Οι φοιτητές θα βρουν στον τόμο ένα πολύτιμο και ταυτοχρόνως διασκεδαστικό υλικό που φτιάχτηκε για να τους συντροφεύσει στις δύσκολες και μοναχικές ώρες που περνούν μπροστά στο άσπρο χαρτί και τα πολυσέλιδα «θεωρητικά» κείμενα, ένα υλικό που μπορεί να τους βοηθήσει χωρίς να απαιτεί να το σεβαστούν. Οι διδάσκοντες θα βρουν ιδέες και προτάσεις, που αν μη τι άλλο θα τους υπενθυμίσουν ότι δεν είναι μόνοι, ότι κι άλλοι ταλαιπωρούνται με τα ίδια προβλήματα. Ο τόμος απευθύνεται όμως και σε οποιονδήποτε συναντά προβλήματα χρήσης της γλώσσας στη δουλειά του, σε οποιονδήποτε διαβάζει ή γράφει.

Το πώς η γνώση και γενικότερα η πληροφόρηση επηρεάζεται από τους τρόπους μετάδοσής της είναι ένα σημαντικό και πολυσυζητημένο πρόβλημα, που παίρνει διαφορετικές μορφές ανάλογα με τα μέσα (τις τεχνολογίες) και την εποχή της μετάδοσης. Οι δέκα μελέτες που φιλοξενούνται στον τόμο φιλοδοξούν να φωτίσουν το ζήτημα, εντάσσοντάς το στο χρονικό φάσμα που εκτείνεται από την μινωική εποχή ως την ύστερη αρχαιότητα και προσεγγίζοντάς το μέσα από μια πλούσια θεματολογία: τη διδασκαλία στη μυκηναϊκή και ομηρική εποχή, τα αθηναϊκά λαίκά δικαστήρια, την ιατρική της κλασσικής αρχαιότητας, το ρόλο των δρόμων στη διατήρηση της μνήμης στην αρχαιότητα, την απόκρυφη γνώση των πρώτων χριστιανών, την βυζαντινή ονειροκριτική, τα ανέκδοτα, τους μύθους, τις αφηγήσεις και τα κείμενα της αρχαιότητας.

Ο τόμος αφιερωμένος στη μελέτη της παρουσίας και των πολλαπλών χρήσεων της ιδέας της κατασκευής, περιλαμβάνει 34 πρωτότυπα άρθρα και σημειώματα ελλήνων και ξένων μελετητών από διάφορες περιοχές της τέχνης, της επιστήμης και της φιλοσοφίας, καθώς και κείμενα του Φρόυντ και του Χέγκελ που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Στην πρώτη ενότητα του τόμου μεταφράζονται κείμενα από την ευρωπαϊκή πολιτιστική παράδοση του 2ού αιώνα, τα οποία έχουν συμβάλει στη διερεύνηση του περιεχομένου της ιδέας της κατασκευής. Στη δεύτερη ενότητα του τόμου γίνεται μια προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος ανάμεσα στις επιστημονικές, τις καλλιτεχνικές και τις φιλοσοφικές πρακτικές. Μέσα από συγκεκριμένες αναλύσεις χρήσεων της έννοιας της κατασκευής, επιδιώκεται η σύγκλιση των επιμέρους προβληματικών με τη βοήθεια της ακόλουθης διαίρεσης: α) φύση, νοητικές παραστάσεις και ασυνείδητο, β) κοινωνία, ιστορία και παιδεία, γ) τα τεχνήματα του λόγου, οι τεχνικές και οι τέχνες. Τέλος, στην τρίτη ενότητα του τόμου σχολιάζεται έμμεσα η επίκαιρη, παιδαγωγική και ποιητική διάσταση της έννοιας της κατασκευής

Ο τόμος, περιλαμβάνει πρωτότυπα κείμενα ελλήνων και ξένων μελετητών διαφόρων περιοχών των επιστημών του ανθρώπου που συζητούν τη σχέση πειθαρχίας/γνώσης σε διάφορες πρακτικές και λόγους (όπως φυλακή, εργασία, ψυχιατρική, νοσοκομείο). Μια σημαντική ενότητα του τόμου επικεντρώνει στο ζήτημα της πειθαρχίας, των διαφορετικών εκδοχών και της αμφισβήτησής της στις πρακτικές και στους λόγους της εκπαίδευσης και της μάθησης και θέτει ερωτήματα που αφορούν τις σύγχρονες διαδικασίες συγκρότησης των υποκειμένων. Παρακάτω η συζήτηση διευρύνεται καθώς εξετάζονται από διάφορες οπτικές γωνίες των επιστημών του ανθρώπου οι «συνέπειες» της γνώσης/πειθαρχίας, και της απουσίας της, στην εμπειρία και στη σκέψη, στη φύση και στην κοινωνία. Η σχέση τέχνης και πειθαρχίας αναπτύσσεται σε δυο «παραδειγματικά» κείμενα ενώ άλλα κείμενα εστιάζουν στις φιλοσοφικές και ιστορικές καταβολές της έννοιας της πειθαρχίας.