«Μέχρι και την εποχή του Λεονάρντο ντα Βίντσι, τα κορίτσια στι ιταλικές προσωπογραφίες αναπαρίσταντο ως αγνά πλάσματα. Πρώτος ο Λεονάρντο στρέφει τις γυναικείες φιγούρες του προς τον θεατή κι επιτρέπει τον εσωτερικό τους διάλογο. Οι γυναίκες του Λεονάρντο έχουν ψυχή και ισχυρή θέληση, κινούνται στον χώρο και στον χρόνο, είναι πλάσματα με δικαίωμα στη ζωή, σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν έχουν κανένα δικαίωμα». Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ζωγραφίζει τις γυναίκες όπως ο κόσμος δεν τις είχε γνωρίσει: με αυτοπεποίθηση, ως προσιτά όντα με πολύπλοκες προσωπικότητες. Γιορτάζει το πείσμα τους, τη νοημοσύνη τους, τη συναισθηματικότητα και τον αισθησιασμό τους – και μαζί με τα μοντέλα του εφευρίσκει τη σύγχρονη γυναίκα ως ισότιμο αντίστοιχο με τον άνδρα. Χρησιμοποιώντας τους πίνακες και τα κείμενα του Λεονάρντο καθώς και άλλες ιστορικές πηγές για αυτόν, η Κία Βάλαντ περιγράφει τη ζωή και ολόκληρο το ζωγραφικό έργο του ιδιοφυιούς καλλιτέχνη. Αφηγείται τις ιστορίες των σημαντικών προσωπικοτήτων που βρίσκονται κοντά του, όπως η Ισαββέλα ντ' Έστε και ο Λαυρέντιος των Μεδίκων και αναλύει πτυχές της καθημερινής ζωής και των πολιτικών σχέσεων της Αναγέννησης. Η βιογραφία εξηγεί πώς ο ζωγράφος έσπασε τις συμβάσεις της εποχής του και ανέπτυξε μια νέα άποψη για τη φύση και την τέχνη, τις γυναίκες και τους άνδρες, την επιστήμη, τη θρησκεία και την πολιτική και έτσι καθιέρωσε τη φήμη και τη σημασία του μέχρι σήμερα.

Απο τα τρία δικαιικά συστήματα που συνέπεσε χρονικά να ισχύουν στην Παλαιστίνη τον 6ο αιώνα, το επίσημο ελληνορωμαϊκό, το τοπικό εθιμικό και το ιουδαικό, το μεν πρώτο είναι ευρύτατα γνωστό και με μεγάλη εμβέλεια ενώ το δεύτερο, σαφώς περιορισμένης διάδοσης, τα τελευταία χρόνια έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο μελέτης.Το τρίτο όμως, το αρχαιότερο όλων στην απόδοση του στα δυο Ταλμούδ, παλαιστινιακό και βαβυλωνιακό, παραμένει σχεδόν άγνωστο στον ελληνικό χώρο, ακόμη και για τους Εβραίους συμπολίτες μας- πιθανότατα λόγω της κειμενικής του έκτασης, της δύσκολής διατύπωσης του ίσως και μια κάποιας φοβικής αντιμετώπισής του που δεν ενθαρρύνει την προσέγγισή του παρά μόνο απο ειδικούς μελετητές. Πέρα όμως απο τον κύριο θρησκευτικό χαρακτήρα τους, στα δυο Ταλμούδ καθορίζεται ο αποδεκτός σύμφωνα με το Νόμο καθημερινός τρόπος ζωής και συμπεριφοράς των Εβραίων.Περιλαμβάνονται, πλην άλλων, ζητήματα οργάνωσης των χώρων κατοίκησης, κοινοτικών και ιδιωτικών, οι επαγγελματικές δραστηριότητες; τους, πολιτιστικές αξίες και ευαισθησίες τους όπως και οι υπάρχουσες εντάσεις στις σχέσεις τους με τους άλλους, ομόθρησκους και αλλόθρησκους.Αυτά τα θέματα επιλέχθηκαν να εξεταστούν ως έκφραση ενός ιδιαίτερου γειτονικού δικαίου προσαρμοσμένου στις ταλμουδικές οδηγίες.Με την παράθεση σχετικών ρυθμίσεων προβλεπόμενων απο τα άλλα δικαιικά συστήματα, ελληνορωμαϊκό και εθιμικό, όπου και όταν υπάρχει θεματική σύμπτωση, αναδεικνύονται και οι μεταξύ τους συγκλίσεις και αποκλίσεις.

Η είσοδος και η σταθερή ένταξη των γυναικών στην αμειβόμενη εργασία, όπως και ο διαρκής ατομικός και συλλογικός αγώνας τους για οικονομική ανεξαρτησία και εξάλειψη των εις βάρος τους διακρίσεων και των ανισοτήτων φύλου στην αγορά εργασίας, αποτελούν διεθνώς μια «σιωπηλή επανάσταση» που έρχεται από μακριά, διαρκεί πολύ και έχει μέλλον. Στην Ελλάδα η «σιωπηλή επανάσταση» ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα, εξελίχθηκε αργά και επιταχύνθηκε θεαματικά τα τελευταία σαράντα χρόνια. Το βιβλίο παρακολουθεί και ερμηνεύει την ένταξη των γυναικών στην Ελλάδα στο εργατικό δυναμικό και στην αμειβόμενη εργασία και την εξέλιξη των ανισοτήτων φύλου στην αγορά εργασίας από το 1960 έως σήμερα, εξετάζοντας αναλυτικά τους προσδιοριστικούς παράγοντες των φαινομένων σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μελέτη της επίδρασης της κρατικής παρέμβασης από το 1980 και ύστερα σε τομείς όπως η πολιτική απασχόλησης, το συνταξιοδοτικό σύστημα, η πολιτική κοινωνικής φροντίδας και συμφιλίωσης εργασίας και οικογένειας και η πολιτική ισότητας των φύλων, ευρωπαϊκή και εθνική. Στα κεφάλαια που αφιερώνονται στη δεκαετή οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 και συνεχίστηκε με τα Μνημόνια, εξετάζεται η συμβολή και άλλων πολιτικών (μισθολογική-εισοδηματική, εργασιακών σχέσεων, υγείας, εκπαίδευσης) στη διαμόρφωση ή άμβλυνση των έμφυλων συνεπειών της τόσο στην αμειβόμενη όσο και στη μη αμειβόμενη εργασία, η οποία έχει μείνει έξω από το κάδρο των περισσότερων μελετών της κρίσης.

Αυτό που ορίστηκε από τον Freud ως οιδιπόδειο σύμπλεγμα, αποτέλεσε τον περισσότερο αναγνωρίσιμο πυρήνα των επεξεργασιών του και οδηγό για την ιχνηλάτηση του ασυνειδήτου. Το Οιδιπόδειο παρουσιάζεται σαν ένας αστερισμός, όπου συμπλέκονται οι εχθρικές και οι σεξουαλικές ενορμητικές ώσεις προς τους γονείς, οι ψυχικές συγκρούσεις και άμυνες, οι οποίες εγείρονται μαζί με αυτά τα αισθήματα, η επικυριαρχία του φαλλικού μονισμού, αλλά και το σύμπλεγμα ευνουχισμού. Το Οιδιπόδειο κατοχυρώθηκε ως ένα θεμελιακό στοιχείο με παγκόσμια και διαχρονική εμβέλεια και με τις πολλαπλές εκδοχές του διαδραματίζει έναν κεντρικό δομικό ρόλο σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Θεωρείται ότι συνδέει την εξελικτική διαδρομή με την τοπογραφική, οικονομική και δυναμική διαμόρφωση του ψυχισμού ενώ ταυτόχρονα συναρθρώνει την ψυχική οργάνωση με την διαγενεακή και πολιτισμική ιστορία, θεμελιώνοντας έτσι την πιθανότητα της υποκειμενοποίησης και μιας ‘δομικής ιστορικότητας’ (Andre Green.Ωστόσο, η θέση αυτή αποτέλεσε το αντικείμενο μιας μακρόχρονης συζήτησης τόσο στον χώρο της ψυχανάλυσης όσο κυρίως στους κύκλους των κοινωνιολόγων και των ανθρωπολόγων. Στο ψυχαναλυτικό πεδίο οι συνεισφορές της Klein, του Lacan, του Bion, του Green, του Kohut, της Chassequet-Smirgel και πολλών άλλων, φωτίζουν από διαφορετικές πλευρές αυτήν την έννοια και καταδεικνύουν ότι αποτελεί μια ζωντανή και ανεξάντλητη πηγή προβληματισμού και αναζητήσεων. Στον τόμο αυτό συγκεντρώνονται θεωρητικές και κλινικές εργασίες, οι οποίες προσεγγίζουν με πολύπλευρο και διεισδυτικό τρόπο την έννοια του ευνουχισμού, τα πεπρωμένα του, την επίδρασή του στην μορφή που παίρνουν ενδοψυχικές λειτουργίες και μορφώματα, την σχέση με την εκτύλιξη της επιθυμίας, αλλά κυρίως αναφέρονται στις εκφράσεις του Οιδιποδείου σε άνδρες και γυναίκες και στην ανάδειξη της έννοιας της τριτότητας.

Η μελέτη του Κλάους Ντέρε Ακροδεξιά ανταρσία και αριστερή πολιτική είχε αφετηρία τη διάλεξη του συγγραφέα «Εργατικό κίνημα από τα δεξιά; Τα αίτια μιας φαντασιακής εξέγερσης» τον Δεκέμβριο του 2019 στην Αθήνα που έδωσε ως καλεσμένος του Ιδρύματος Νίκος Πουλαντζάς. Όταν δόθηκε η διάλεξη, η διατύπωση «Ακροδεξιά ανταρσία» φαινόταν ίσως υπερβολική. Έναν χρόνο μετά, έπειτα από τα γεγονότα της Ουάσιγκτον, με την εισβολή του ακροδεξιού όχλου στο Καπιτώλιο, απεικονίζει ακριβώς την ακροδεξιά απειλή για τη δημοκρατία.

Ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ επανέρχεται στην επικαιρότητα, σήμερα, ακριβώς επειδή ήθελε να αλλάξει τον κόσμο. Και η αξία της αναζήτησής του και της δράσης του είναι πολύ πιο σημαντική γιατί υπήρξε ο μοναδικός ευρωπαίος πολιτικός ηγέτης με κύρος στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα που έθεσε με συγκεκριμένους όρους το ζήτημα της οικοδόμησης μιας νέας κοινωνίας, σοσιαλιστικού τύπου, μέσα στην καρδιά της καπιταλιστικής Δύσης. Μπορεί σήμερα να ζούμε σε μια άλλη εποχή, αλλά τα προβλήματα αυτού του κόσμου που ο Μπερλινγκουέρ ήθελε να αλλάξει με τον αγώνα του εξακολουθούν να υπάρχουν και μάλιστα έχουν από πολλές απόψεις επιδεινωθεί. Αυτή η ανθολογία περιλαμβάνει τα κύρια κείμενα (άρθρα, ομιλίες, συνεντεύξεις) του Μπερλινγκουέρ στη μακρά περίοδο (1969-1984) κατά την οποία βρέθηκε στο τιμόνι του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Ανατρέχοντας στην καθόλου εύκολη πορεία του στην καθοδήγηση του ΙΚΚ σε μια από τις δραματικότερες περιόδους της ιταλικής ιστορίας, ένα συμπέρασμα φαίνεται βέβαιο: οποιοσδήποτε θέλει να αναμετρηθεί στην Ευρώπη με το δύσκολο αλλά αναγκαίο καθήκον να αλλάξει την κοινωνία, θέτοντάς τη στο δρόμο ενός σοσιαλιστικού μετασχηματισμού προς μια πιο ανεπτυγμένη κοινωνία, δεν μπορεί να αγνοήσει τον Μπερλινγκουέρ. Και από αυτόν πρέπει να ξαναρχίσει την πορεία του.

Μέσα στην κατήφεια της σύγχρονης κρίσης, τις λεπτές απειλές ενδεχόμενων συγκρούσεων και την ωμή διακρίβωση των προβλημάτων που θέτουν η ανασυγκρότηση ή η ειρήνη, ο κόσμος ψάχνει να βρεί μια προοπτική πιο σταθερή, πιο ασφαλή και πιο βιώσιμη. Αυτό που θα μπορούσε να κάνει κάποια/ος είναι να υποστηρίξει τη διάρκεια όσων πρεγμάτων και λόγων που έχει εξακριβώσει την αλήθεια τους, μια αλήθεια, που αν και μερική, ρίχνει φως στα αόρατα και ανείπωτα κομμάτια της ζωής μας. Οι σκέψεις αυτές καθόρισαν και την επιλογή της συγγραφέως να επαναφέρει στη συζήτηση για την πόλη τη μελέτη της ανάπτυξης της, ρίχνοντας φως στις εμπειρίες ζωής των γυναικών που ζουν σε μια κεντρική γειτονιά της Αθήνας, τα Πετράλωνα. Το βιβλίο στοχεύει να αναδείξει τη συμβολή των γυναικών αυτών στη συγκρότηση της καθημερινής τους ζωής, της γειτονιάς τους και της ίδιας της πόλης, εστιάζοντας στην καθημερινότητα, τις εμπειρίες και τις πρακτικές τους.

«Η μουσική, μικρέ», είπε στρέφοντας το βλέμμα του στο απορημένο δικό μου βλέμμα, «ναι, η μουσική, Νίκο, μας πήγαινε και μας έφερνε, και συνεχίζει να μας πηγαίνει και να μας φέρνει, όσους έχουμε απομείνει -ή να πω: ξεμείνει;-, ξέρω κι εγώ, τέλος πάντων, τα τραγούδια, η μουσική, και ο κινηματογράφος, και κάποια βιβλία.Ήμασταν παιδία του βινυλίου, του σελιλόιντ, και του χαρτιού».

«Οι κάτοικοι της Δυτικής Ευρώπης βιώνουν όλο και πιο συχνά το συναίσθημα ότι δεν αναγνωρίζουν πλέον τη χώρα τους. Στο Λουξεμβούργο, το φαινόμενο αυτό συνδέεται με μια σειρά οικονομικών εξελίξεων που ανέδειξαν αυτό το μικρό κράτος σε ένα από τα πλουσιότερα στον κόσμο… »Οι ταχύτατες μεταμορφώσεις του Λουξεμβούργου δεν είναι απλώς ο καμβάς των θεατρικών έργων της συλλογής του βιβλίου. Είναι η πρώτη ύλη με την οποία πλάθονται τα έργα του Ίαν Ντε Τόφφολι. Είναι τα ερωτήματα που τον απασχολούν και τα οποία μεταμορφώνει σε θέατρο. Οι ήρωες και οι ηρωίδες του τα έχουν καταφέρει σ’ ένα αλματωδώς αναπτυσσόμενο οικονομικό περιβάλλον. Κατόρθωσαν να ελιχτούν δεξιοτεχνικά και να προσαρμοστούν στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις του συστήματος. Είναι δικηγόροι, σύμβουλοι επιχειρήσεων, κοπέλες οικογενειών που άφησαν πίσω τους το στίγμα του εργάτη, του μετανάστη από τον Νότο, για να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι στη νέα τους πατρίδα, ή είναι απλώς συνηθισμένα μεσήλικα ζευγάρια της μεσαίας τάξης που εργάζονται σε κάποιο γραφείο. Οι ζωές τους κυλούν ομαλά και φαίνεται να έχουν αποδεχτεί τους κανόνες του παιχνιδιού, έως ότου οι ήρωες να καταρρεύσουν και να αποσυντεθούν επί σκηνής. Το θέατρο του Ντε Τόφφολι δεν είναι πρόζα, είναι η λυδία λίθος του μοντέρνου τρόπου ζωής του Μεγάλου Δουκάτου. Η επιμονή του στους κλασικούς μύθους και η επιδεξιότητά του στις μοντέρνες θεατρικές τεχνικές και φόρμες δημιουργούν επάλληλα επίπεδα νοημάτων. Τα έργα δεν είναι απλώς στιγμιότυπα ενός ιδιότυπου μικρόκοσμου. Είναι θέατρο που μιλά για τα ζητήματα της ταυτότητας, της συλλογικής και ατομικής μνήμης, της πολυπολιτισμικότητας, της επικοινωνίας, της εξουσίας και των σχέσεων των φύλων. Πειραματίζεται με τις τεχνικές της αφήγησης αναζητώντας τη φύση της ίδιας της τέχνης» Με φωτογραφίες του Νίκου Ζόμπολα

«Μοιάζει πιο πολύ παλιά η αισιοδοξία με την οποία η Γαλλική Επανάσταση είχε χαιρετίσει το νόμο ως λύτρωση από την τυραννία και ως βασιλική οδό προς την ελευθερία και την ισότητα. Ο ρόλος του νόμου άλλαξε θεμελιακά ήδη από τον 19ο αιώνα. Δεν ενσάρκωνε πια την ιδέα της επαναστατικής δικαιοσύνης. Έγινε ένα εργαλείο της αστικής πολιτικής στα χέρια των εθνικών κοινοβουλίων που στρεφόταν τόσο ενάντια στο φεουδαλικό παρελθόν όσο και στο ολοένα και πιο απειλητικό "κοινωνικό ζήτημα". Με λίγα λόγια, ο νόμος έγινε ένα μέσο κοινωνικού ελέγχου. Έναν αιώνα αργότερα αυτή η σκέψη έχει γίνει τόσο αυτονόητη, που προκαλεί ενόχληση ακόμα και η διερώτηση τι άλλο θα μπορούσε να είναι ο νόμος εκτός από μια σχετικά εφήμερη, προσανατολισμένη σε ένα σκοπό πολιτική διαταγή που απευθύνεται στην κοινωνία». Τόσο οι αδύναμοι όσο και οι ισχυροί επικαλούνται το δίκαιο. Η σημασία του δικαίου, της πιο θεμελειώδους από όλες τις αυθεντίες, είναι αντικείμενο διαρκούς ερμηνείας. Παρά τις διαρκείς παραβιάσεις του δικαίου, οι εμπλεκόμενοι σε κάθε διένεξη σπεύδουν πάντοτε να δηλώσουν ότι ενεργούν εν ονόματι του δικαίου, ότι συμμορφώνονται με το νόμο, ή ότι υπηρετούν την ύψιστη αρχή που κρύβεται πίσω του, τον Θεό, την ηθική ή τη λαϊκή κυριαρχία. Ο Μίκαελ Στολλάις στα δύο αυτά δοκίμια πραγματεύεται δύο κομβικές μεταφορές που σχετίζονται με την εικόνα του νόμου. Το μάτι του νόμου, που εμφανίζεται ήδη από την αρχαιότητα συνδεδεμένο με τον ηγεμόνα, παράγει μια σειρά από θεμελειώδεις αναπαραστάσεις της δικαιοσύνης, οι οποίες διαπερνούν όλη την ιστορία του νεότερου δικαίου. Αντίστοιχα, η επίκληση του ονόματος του νόμου, με το βάρος και την ιερότητα της προσωποποίησής του, αποτελεί ένα από τα πιο παλιά γλωσσικά εργαλεία της κυριαρχίας. Ο Στολλάις διερευνά τις πηγές και την πορεία των δύο μεταφορών μέχρι σήμερα, φωτίζοντας τις μεταβολές στην έννοια και τη λειτουργία του νόμου και του δικαίου.

Το βιβλίο πραγματεύεται το ερώτημα εάν το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα μπορεί να περιγραφεί αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο με όρους πειθαρχικής εξουσίας. Εξετάζει την ελληνική φυλακή μέσα από την κατασκευή "πειθαρχικού συμπλέγματος", δηλαδή τη συνύπαρξη και αλληλοϋποστήριξη των θεσμών και πειθαρχικών παραπτωμάτων και κυρώσεων, της εργασίας και των τακτικών αδειών με το θεσμό της απόλυσης υπό όρους. Παρουσιάζει την έρευνα που διεξήχθη σε δύο καταστήματα κράτησης και δικαστήρια (αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις) και καταλήγει στην άρθρωση μιας πρότασης για την εκδίπλωση των πρακτικών της εξουσίας στο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα, ως μια στρατηγική συνεργασία της πειθαρχικής και της κυβερνολογικής εξουσίας, κατά τη σκέψη του Μισέλ Φουκώ. Το έργο δεν απευθύνεται μόνο σε νομικούς και εγκληματολόγους, αλλά μπορεί να διαβαστεί και ως στοχασμός πολιτικής θεωρίας, μια γενεολογία της φυλακής και των λόγων γύρω από αυτή, μια πραγμάτευση γύρω από την εξουσία και τις στρατηγικές της με όχημα και παράδειγμα τη φυλακή.

Οι μετανεωτερικές κοινωνίες είναι σε μεγάλο βαθμό κειμενικά διαμεσολαβημένες, γεγονός που αυξάνει ο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον για τον λόγο. Έτσι, μέσα από την προσφορά πολλαπλών και αντιτιθέμενων κατασκευών της κοινωνικής πραγματικότητας το τι και το πώς λέγεται ότι συμβαίνει κάτι αποκτά τεράστια σημασία. Ως μέρος του ευρύτερου πεδίου της ανάλυσης λόγου η Κριτική Ανάλυση Λόγου (ΚΑΛ) έδωσε εξαρχής το δικό της στίγμα, εστιαζόμενη στις έννοιες της ιδεολογίας, της εξουσίας και της κριτικής. Η ΚΑΛ έχει σημαντική απήχηση στον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο. Όλο και περισσότερες μελέτες σχετικά με το ελληνικό περικείμενο επικεντρώνονται στην ΚΑΛ, ή την εισάγουν στο μεθοδολογικό τους πλαίσιο. Ωστόσο ένα συλλογικό έργο σχετικό με την ΚΑΛ απουσίαζε από την ελληνική βιβλιογραφία. Σκοπός του παρόντος τόμου, λοιπόν, είναι η παρουσίαση των τριών βασικών σχολών της ΚΑΛ, καθώς και η ανάδειξη της αναπλαισίωσής τους για τη μελέτης της ελληνικής κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας. Με εστίαση, λοιπόν, στο ελληνικό συγκείμενο, το οποίο μοιράζονται από κοινού οι ερευνητές/τριες και οι αναγνώστες/στριες, θα φωτίσει καλύτερα τι μπορεί να πρσφέρει η οπτική της ΚΑΛ στην (απο)δόμηση της κοινωνικής πραγματικότητας