Είναι η ΔΕΠΥ η νέα μάστιγα; Έχουν πράγματι πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια η διπολική διαταραχή, ο αυτισμός και τα υπερκινητικά παιδιά; Μπορούμε να ξεπεράσουμε το πένθος μας απλώς με ένα χάπι; Το βιβλίο αυτό εξετάζει την αυξανόμενη τάση υπεριατρικοποίησης των διαταραχών, ιδιαιτέρως αυτών που αφορούν παιδιά και που σχετίζονται με τη σχολική απόδοση. «Ο συγγραφέας μάς δείχνει με σαφήνεια πως επιφανείς εκπρόσωποι της ιατρικής επιστήμης της ψυχικής υγείας τίθενται στην υπηρεσία φαρμακοβιομηχανιών επινοώντας, προς αύξησην των πωλήσεών τους, ασθένειες των παιδιών που κατ' αυτούς συνίστανται στο ότι ορισμένες εκδηλώσεις της προσωπικότητάς τους εκφεύγουν από το "κανονικό" και πρέπει να αντιμετωπίζονται όχι με την εξέτασή τους ως αντιδράσεις στο οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον αλλά συμπωματικά, ως αποκλίσεις δηλαδή από την, κατά τους ίδιους, ενιαία και ανεξάρτητη από το περιβάλλον λειτουργία του εγκεφάλου. Επινόηση σε τραγική αντίφαση με τον σεβασμό στη διαφορετικότητα του καθενός που δέχεται ο νομικός πολιτισμός μας, πολλώ μάλλον όταν αυτό συμβαίνει στο στάδιο της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του παιδιού». Νίκος Ρόζος Επίτιμος Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας

Αναλυτές και αναλυόμενοι συναντιούνται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, καθώς ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Βασίλης Δημόπουλος μας εισάγει στις τεχνικές της ψυχανάλυσης, στις έννοιες, και τις προσεγγίσεις που καθορίζουν εντέλει την αναλυτική πράξη. Ένα βιβλίο που αντλεί το υλικό του από την πλούσια κλινική διαδρομή του συγγραφέα ως ψυχαναλυτή και επόπτη και που καλύπτει ένα κενό στην ψυχαναλυτική βιβλιογραφία. Με τα λόγια του συγγραφέα: Μια ψυχοδυναμική διάγνωση δεν είναι ψυχιατρική με την έννοια των ερωτήσεων για την απόκτηση πληροφοριών. Διερευνώ την ψυχική οργάνωση του υποψήφιου αναλυόμενου υπό το πρίσμα τριών αξόνων: ο πρώτος άξονας είναι ο ενορμητικός ο δεύτερος αφορά την ποιότητα των αμυνών και ο τρίτος τη σχέση με το αντικείμενο. Έχει, όμως, κίνητρο να αναλυθεί και επομένως να μπει στη διαδικασία της αυτοπαρατήρησης κάθε άτομομ που έρχεται να μας «βρει»; Δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως η κλινική πράξη μάς το επιβεβαιώνει. Η έκβαση, άλλωστε, μιας αναλυτικής εργασίας ορίζεται και από την αντιμεταβίβαση, δηλαδή, την τέχνη και την τεχνική του ψυχαναλυτή. Η τεχνική έχει εργαλεία, κανόνες, οι οποίοι, όμως, για να εφαρμοστούν προϋποθέτουν την ικανότητα της τέχνης. Τέχνη είναι η λειτουργία του δημιουργείν, του παράγειν. Κατά τη διάρκεια συγγραφής αυτού του πονήματος, διαπίστωνα με έκπληξη πως έννοιες, τεχνικές και προσεγγίσεις, τις οποίες νόμιζα πως είχα κατανοήσει, γίνονταν πάλι μυστηριώδεις. Πεποιθήσεις και εξιδανικεύσεις, που αφορούσαν τη μία ή την άλλη θεωρία και τεχνική, παραχώρησαν τη θέση τους στο αίνιγμα.

Στο παρόν βιβλίο εξετάζονται ηθικά και βιοηθικά ζητήματα, όπως η ευθανασία, η αυτοκτονία, η δωρεά και η πώληση ανθρώπινων οργάνων, η σεξουαλική αντικειμενοποίηση και η άμβλωση. Η προσέγγιση και η ανάλυση γίνονται από τη σκοπιά της καντιανής ηθικής θεωρίας, υπό το πρίσμα δηλαδή βασικών καντιανών εννοιών, όπως η ανθρώπινη ιδιότητα, η αξιοπρέπεια, η αυτονομία και η ελευθερία. Η καντιανή θεωρία αποτελεί ένα αποτελεσματικό μοντέλο ηθικής συζήτησης, το οποίο μας βοηθά στην επίλυση πολλών διλημμάτων ή, τουλάχιστον, προσφέρει το πεδίο για γόνιμο αναστοχασμό τους σε ένα διαφορετικό πλαίσιο. Στο παρόν βιβλίο θα μας απασχολήσουν ερωτήματα όπως: Είναι αυτόνομος ο άνθρωπος που αποφασίζει να αυτοκτονήσει για να απαλλαγεί από τη δυστυχία; Είναι συμβατή η ευθανασία με την αξιοπρέπεια του ατόμου; Είναι ελεύθερη η επιλογή κάποιου να πουλήσει το νεφρό του; Υποβιβάζεται η πόρνη σε απλό αντικείμενο ικανοποίησης των σεξουαλικών ορέξεων των πελατών της; Μπορεί η δυνατότητα του εμβρύου να αποκτήσει έλλογη υποκειμενικότητα να λειτουργήσει ως απαγόρευση της άμβλωσης; Αναμφισβήτητα, το έργο της εφαρμογής της καντιανής ηθικής θεωρίας στην πράξη μας αφήνει με μια αίσθηση ικανοποίησης ότι η θεωρία αυτή έχει τελικά πολλά να προσφέρει στη σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη. Ταυτόχρονα, μας υπενθυμίζει τα κενά, τις ελλείψεις και τα όρια της εφαρμογής της σε ηθικά και βιοηθικά ζητήματα που μας απασχολούν σήμερα.

Η «Εισαγωγή» του Φουκώ στην Ανθρωπολογία από πραγματιστική άποψη του Καντ γράφτηκε το 1960 αλλά είδε το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά το 2008. Το κείμενο συνόδευε ώς τότε μια μυστηριώδης φήμη. Αινιγματική παραμένει ακόμη και σήμερα η σημασία του. Πρόκειται άραγε για μια πρωτοποριακή απόπειρα ερμηνείας της καντιανής ανθρωπολογίας ή για το προοίμιο της φουκωικής κριτικής στον ανθρωπισμό; Συνιστά τεκμήριο της απελευθέρωσης του Φουκώ από την παραδοσιακή έννοια της κριτικής ή μήπως μαρτυρία της διαρκούς οφειλής του στον Διαφωτισμό και την κριτική φιλοσοφία; Σε κάθε περίπτωση ο εισηγητής της αρχαιολογικής μεθόδου απλώνει τα δίχτυα του στον 18ο αιώνα, αλλά τα μαζεύει στο μεταίχμιο του 20ού. Η απάντηση στο ερώτημα «Τι είναι ο άνθρωπος;» δεν θα είναι άλλη από την ειρωνική αναίρεσή του: «Ο υπεράνθρωπος».

«Όσον αφορά εμένα, και οι δύο γονείς μου είναι Έλληνες, αλλά έχουμε μέσα μας κάποιου είδους διπλή ταυτότητα, αφού γεννηθήκαμε εδώ και καλλιεργούμε την ελληνικότητά μας σε ουγγρικό περιβάλλον». «Και πώς το νιώθεις, πού είναι η πατρίδα... η πατρίδα σου; Εδώ ή εκεί;» «Εγώ αισθάνομαι καλά και στις δύο χώρες. Πρέπει να πω ότι εγώ νιώθω σαν να είχα δύο πατρίδες». «Τι θεωρείς τον εαυτό σου, είσαι περισσότερο Έλληνας ή περισσότερο Ούγγρος;» «Καλή ερώτηση! Σε ρωτώ, ποιο από τα δάκτυλά μου να κόψω; Λοιπόν, εξ αίματος είμαι Έλληνας, αυτό είναι σαφές. Και από πολιτιστική άποψη... ε, και τα δύο. Ενώ, από την άποψη του... πού έχω ζήσει, πού έμεινα, δηλαδή, απ’ αυτήν την άποψη είμαι Ούγγρος. Δηλαδή... πώς να το πω... ποσοστιαία... λοιπόν, είναι δύσκολο να το πεις». «Είμαι Ελληνίδα. Καθαρά. Δηλαδή δεν έχει συμβεί ποτέ να έχω συσταθεί σαν Ουγγαρέζα, όπου και να πήγα στον κόσμο. Εγώ πάντα ήμουν Ελληνίδα. Γεννήθηκα Ελληνίδα, επειδή οι γονείς μου είναι Έλληνες. Δηλαδή εμάς μας μεγάλωσαν πράγματι σαν Έλληνες! Δηλαδή εγώ αισθάνομαι εντελώς Ελληνίδα, μόνο που είμαι Ελληνίδα της Ουγγαρίας. Αυτά. Έτσι που εγώ δεν έχω κανένα πρόβλημα με αυτό».

Το βιβλίο αυτό διερευνά πώς εκδηλώνεται η ανθρωπιστική αλληλεγγύη στο σύγχρονο μιντιακό περιβάλλον. Υποστηρίζει ότι η συμμετοχή σε ροκ συναυλίες, η αγορά περιβραχιονίων ή το «τουιτάρισμα» αγαπημένων διασημοτήτων λένε πολύ περισσότερα από το σκοπό που προσπαθούν να επικοινωνήσουν. Αποτυπώνουν το πώς φανταζόμαστε τον κόσμο πέρα από εμάς. Δείχνοντας την ιστορική αλλαγή στις εκκλήσεις της Διεθνούς Αμνηστίας, στις συναυλίες Live Aid και Live 8, στις συνηγορίες της Όντρεϊ Χέπμπορν και της Αντζελίνα Τζολί, καθώς και στις ειδήσεις του BBC για σεισμούς, η Λίλυ Χουλιαράκη δείχνει πώς η αλληλεγγύη έχει γίνει σήμερα όχι ζήτημα πεποίθησης αλλά επιλογής, όχι ζήτημα αξιών αλλά κατανάλωσης, όχι όραμα αλλά λάιφστάιλ. Πώς η εστίασή της, με άλλα λόγια, έχει μεταφερθεί από τους άλλους στον εαυτό μας – μετατρέποντας μας σε ειρωνικούς θεατές της ανθρώπινης οδύνης. Με εμπειρική λεπτότητα και θεωρητική αιχμηρότητα, η Λίλυ Χουλιαράκη δείχνει πώς η συμπόνια για την ανθρώπινη οδύνη μετατράπηκε από πράξη οίκτου σε ναρκισσιστικό θέαμα. Υπερασπίζεται, ωστόσο, τη θεατρική διάσταση του ανθρωπισμού ως ηθική δύναμη, αρκεί αυτή να ελέγχεται από την κριτική σκέψη. Το βιβλίο, λοιπόν, ρίχνει το φως που χρειαζόμασταν στα ΜΜΕ και την ηθική σήμερα. Τζον Ντάραμ Πίτερς, Πανεπιστήμιο του Γέιλ Σε αυτή την πρωτότυπη έρευνα, η Λίλυ Χουλιαράκη αντιμετωπίζει με «σκεπτικιστική αισιοδοξία» το πώς ασκείται σήμερα η ανθρωπιστική πολιτική. Με τη θεωρητική του λεπτότητα και την πλούσια τεκμηρίωσή του, Ο ειρωνικός θεατής δείχνει τους μετασχηματισμούς που έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια η αλληλεγγύη, καθώς οι πολίτες επιχειρούν να συνδεθούν συναισθηματικά με έναν τραγικό αλλά απόμακρο κόσμο. Σάμιουελ Μόιν, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, συγγραφέας του The Last Utopia: Human Rights in History Το βιβλίο πετυχαίνει έναν σπάνιο συνδυασμό: ανοίγει ένα καινούριο αναλυτικό και θεωρητικό πεδίο, τηρώντας την ίδια στιγμή τη δέσμευση σε υποθέσεις που αφορούν τους ανθρώπους – και είναι επείγουσες. The British Journal of Sociology

«Τα δοκίμια που συγκεντρώνουμε σε αυτόν τον τόμο και που παρουσιάζουμε στον Γάλλο αναγνώστη είναι στιγμές της προσωπικής μας δουλειάς για τα οποία ο καθένας μας αναλαμβάνει την ευθύνη. Αλλά οι περιστάσεις το έφεραν έτσι ώστε τα δοκίμια αυτά να αποτελέσουν στοιχεία ενός διαλόγου που πύκνωσε τα τελευταία χρόνια και που σήμερα θέλουμε να κάνουμε γνωστό τον απόηχό του. Πρόκειται για τη συνεισφορά μας στην αποσαφήνιση ενός καίριου προβλήματος: ποια είναι η ιδιαιτερότητα του σύγχρονου ρατσισμού; Πώς μπορεί να συνδεθεί με την ταξική διαίρεση μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα και με τις αντιφάσεις του κράτους-έθνους; Πώς, αντίστοιχα, το φαινόμενο του ρατσισμού μπορεί να μας οδηγήσει ώστε να ξανασκεφθούμε τη συνάρθρωση του εθνικισμού με την πάλη των τάξεων; Στην ανίχνευση αυτών των ερωτημάτων εγγράφεται και η δική μας συνεισφορά, σε μια συζήτηση που έχει αρχίσει εδώ και πάνω από μια δεκαετία στο πλαίσιο του «δυτικού μαρξισμού», για τον οποίο μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα βγει επαρκώς ανανεωμένος και συγχρονισμένος με την εποχή του».

Από το 1978 έως το 2005 ο Γιαν Φαμπρ δεν κοιμήθηκε πολύ. Ο καλλιτέχνης κατέγραψε τις άυπνες σκέψεις του, οι οποίες εκδίδονται σε αυτόν τον τόμο και αφορούν τα χρόνια 1978-1984. Ξεκινώντας από την Αμβέρσα και από την Ευρώπη στην Αμερική, στις σελίδες του νυχτολογίου καταγράφονται οι αμφιβολίες που συνοδεύουν την καλλιτεχνική δημιουργία, οι πρώτες εκθέσεις και παραστάσεις.Οι εγκαταστάσεις, τα σχέδια, τα γλυπτά, οι ταινίες και οι περφόρμανς του Γιαν Φαμπρ ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο. Από την αρχή της καλλιτεχνικής του σταδιοδρομίας ωθείται από την επιθυμία να μάθει, να δημιουργήσει, να προσπαθήσει. Στο Νυχτολόγιο περιγράφει αυτή την ανάγκη με τον δικό του τρόπο: ωμά, άφοβα και γοητευτικά. Το Νυχτολόγιο είναι ένα πραγματικό καλλιτεχνικό ημερολόγιο, που ρίχνει μοναδικό φως στον τρόπο με τον οποίο ο Φαμπρ ανακάλυψε τον εαυτό του.

Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται εφτά θεατρικοί μονόλογοι Χρειαζόμαστε ήρωες τώρα· Σίμον, ο Γκάνγκστερ της τέχνης· Τα ναρκωτικά με κράτησαν στη ζωή· Ο υπηρέτης της ομορφιάς· Ο αυτοκράτορας της ήττας· Ο βασιλιάς της λογοκλοπής· Είμ’ ένα λάθος και η συλλογή Απομεινάρια, τα κείμενα που έγραψε ο Φαμπρ για την περφόρμανς Όρος Όλυμπος. Για να εξυμνήσουμε το καλτ της τραγωδίας (μια 24ωρη παράσταση). Πρόκειται για κείμενα εντελώς αντιπροσωπευτικά του Γιαν Φαμπρ που είναι δύσκολο να ενταχθούν σε ένα συγκεκριμένο είδος. Είναι κείμενα που μπορεί σε πρώτη ματιά να φλερτάρουν με την ποίηση, βασίζονται ωστόσο στα τριάντα χρόνια εμπειρίας του καλλιτέχνη στο θέατρο.

44 ζωγραφικά μονοπλάνα που μπορούν να χαρακτηριστούν και ως ζωγραφικά καρέ, ασπρόμαυρες ζωγραφικές συνθέσεις ή εικόνες που εκκρεμούν στη μέση μιας διήγησης με διαφορετικά σημεία εκκίνησης όπως ο κινηματογράφος, η ζωγραφική, η λογοτεχνία, η φωτογραφία και το κόμικς, είναι μια εν συντομία περιγραφή των έργων του Μίλτου Σκούρα.Πρόκειται για μια ενότητα ασπρόμαυρων ζωγραφικών συνθέσεων, που έχουν ως κοινό στοιχείο την αφηγηματική τους δομή και τον θεματικό χώρο της σκοτεινής πλευράς των σχέσεων, των λαχανιασμένων συναισθημάτων και του αδιέξοδου κοινωνικού περίγυρου. Κυρίως, όμως, αυτό που τις χαρακτηρίζει είναι το σασπένς, με την έννοια της εκκρεμότητας. Κάθε ένας από τους πίνακες εμπεριέχει μια εν δυνάμει ιστορία που εκκρεμεί να αποκαλυφθεί. Οι εικόνες συνοδεύονται από αποσπάσματα κειμένων γνωστών λογοτεχνών συνθέτοντας έτσι μια πιθανή αφηγηματική εκδοχή. Τα κείμενα αυτά, τα οποία δεν είναι πάντα τοποθετημένα με την ίδια σειρά που τα συναντάμε στο συγγραφικό έργο από το οποίο προέρχονται, είναι κείμενα των Jack London, George Simenon, Raymond Chandler, Jack Kerouac, Alejandro Bentivoglio, Michelangelo Antonioni, Julio Cortazar, Milan Kundera, Haruki Murakami, Paco Ignacio Taibo II, John Cheevern, Jim Tomson, Varely Larbaut, James Ellroy, Toni Morrison, John Cheever, John Fowles, Pascal Bruckner, Malcolm Lowry, George Pelecanos, F. Scott Fitzerald, William Rilley Burnet, Truman Capote, Jean-Patrick Mancette, Daphne Du Maurier, Marguerite Duras, Elmore Leonard, Alberto Granado, Anton Chekhov.

Στο εισαγωγικό κείμενο «Ο Γασπάρ τη Νύχτας», ο Μπερτράν αφηγείται πώς ήρθαν στην κατοχή του τα κείμενα που συνθέτουν το κυρίως μέρος του έργου που έχει για όνομα συγγραφέα Γασπάρ της Νύχτας και τίτλο Φαντασίες με τον τρόπο του Ρέμβρανδου και του Καλλότου. Μια σειρά σύντομων κειμένων αφηγούνται συμβάντα και μύθους ή περιγράφουν πρόσωπα και πράγματα της ζωής στην Ευρώπη του ύστερου Μεσαίωνα και του Μπαρόκ, στο Παρίσι και άλλα μέρη της βαθμιαία σχηματιζόμενης Γαλλίας, όπως το δουκάτο της Βουργουνδίας, ή σε περιοχές των Κάτω Χωρών.Βασιλιάδες και δούκες, επαίτες και αστοί, στρατιώτες και ληστές, πιοτήδες και καλόγεροι, λόγιοι και μάγοι, αγωγιάτες και πλύστρες, έμποροι και θεατρίνοι, ποιητές κι αλχημιστές, τουρλουπίνοι και λανσκενέδες, σαλαμάνδρες και νάνοι. Διαρκώς ανάμεσα σε φαντασία και στοχασμό, ιστορία και παραμύθι, δράμα και κωμωδία, δημόσιο και ιδιωτικό, πειθαρχία και παράβαση, νοσταλγία και ειρωνεία, τα αποσπασματικά αυτά κομμάτια αναπτύσσουν μια εντατική και πολύτροπη προσπάθεια να γίνει λογοτεχνία η ιστορία, δηλαδή λόγος η ιστορική μνήμη. Η μετάφραση, συλλογική δουλειά εργαστηρίου στο πλαίσιο μεταπτυχιακού προγράμματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, απηχεί την ιδιορρυθμία της γραφής ενός τέτοιου εγχειρήματος. Οι σημειώσεις δίνουν ορισμένα χρήσιμα ιστορικά και γραμματολογικά στοιχεία. Το επίμετρο παρουσιάζει και συζητά τη λογοτεχνική λειτουργία, αλλά και τη μεταφραστική πρόκληση της γραφής του Μπερτράν. Ο αναγνώστης έχει να απολαύσει αφηγήματα αλλόκοτα και αδρές εικόνες – και να αναρωτηθεί για ιστορίες που ίσως κι αυτός θυμάται γασπαρινά.

Η Ρητορική είναι κείμενο με πρακτική στόχευση: είναι το εγχειρίδιο του ρήτορα, μέθοδος συγγραφής πολιτικών, δικανικών και επιδεικτικών λόγων. Όμως δεν είναι απλή συσσώρευση συνταγών επιτυχίας. Ο Αριστοτέλης δέχεται πως η ρητορική είναι σύστημα, με αυτάρκεια και μεθοδικότητα, το οποίο μπορεί να διατυπωθεί ως ολοκληρωμένη θεωρία, δηλαδή ως τέχνη, με την αρχαία έννοια του όρου. Η θέση αυτή αναγγέλλεται με το ξεκίνημα του έργου και υποστηρίζεται έμπρακτα, τρόπον τινά, με τον ίδιο το σχεδιασμό και την εκτέλεση της πραγματείας. Η Ρητορική είναι διπλό βιβλίο: εγχειρίδιο και φιλοσοφικό θεώρημα, εν ταυτώ. αθ’ όλη τη διάρκεια του βίου της, δηλαδή από τον 5ο π.χ. αι. έως τώρα, η θεωρία της ρητορικής υπήρξε σημείον αμφιλεγόμενον. Η πρόσληψη της Ρητορικής του Αριστοτέλη, το πώς δηλαδή αυτό το βιβλίο διαβάστηκε και πως αποτιμήθηκε στο πέρασμα του χρόνου, είναι σε μεγάλο βαθμό καθρέφτης αυτών των περιπετειών της ρητορικής θεωρίας. Ο μεσαίωνας την υποτίμησε και την αγνόησε, η Αναγέννηση την ξανά -ανακάλυψε, οι μοντέρνοι την εδόξασαν, αλλά, όπως φαίνεται, για τους λάθος λόγους: η Ρητορική του Αριστοτέλη φιλοδοξεί να είναι η λογική του δημόσιου λόγου, πολιτικού και δικανικού, οι μοντέρνοι είδαν σε αυτήν μια τεχνική της καλλιλογίας ή/και της εξαπάτησης του ακροατή. Αξιοσημείωτο είναι πως, από τα τέλη 20ου αι συντελείται μια ‘ρητορική στροφή’ στις επιστήμες του ανθρώπου και στη φιλοσοφία, όπου ως ρητορική νοείται κυρίως η θεωρία της διαβούλευσης, και όπου η συζήτηση και η έρευνα για τη Ρητορική του Αριστοτέλη κατέχει κεντρική θέση. Η Ρητορική είναι ένα επίκαιρο φιλοσοφικό βιβλίο. Η νεοελληνική μετάφραση του αρχαίου κειμένου, η εισαγωγή και η συνολική επιμέλεια του τόμου είναι του Παντελή Μπασάκου, ομότιμου καθηγητή φιλοσοφίας στο Πάντειο πανεπιστήμιο.