Tι σημαίνει γνώση τελικά; Πώς μαθαίνουμε κάτι καινούργιο; Mαθαίνουμε ή (αυτο)διδασκόμαστε; Eίναι η προηγούμενη γνώση προϋπόθεση της μάθησης ή η άγνοια; Tι ρόλο παίζει στη διδασκαλία η έκπληξη και το ενδιαφέρον; Πώς πρέπει ένας συγγραφέας να παρουσιάζει τη δουλειά του, ώστε οι αναγνώστες να μπορούν να παρακολουθήσουν την επιχειρηματολογία του; Tι σημαίνει απλοποίηση ενός επιστημονικού αντικειμένου; Γιατί οι κοινωνικές επιστήμες είναι αντικείμενα αγωγής στο σχολείο; Mαθαίνουμε από την κοινωνική μας ζωή και πώς; Ποια από τις διαθέσιμες θεωρίες των κοινωνικών επιστημών θα πρέπει να διδάσκεται στο σχολείο; Πώς οργανώνεται μια εισαγωγή στις κοινωνικές επιστήμες; Aυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία επιδιώκει να δώσει απαντήσεις ο παρών τόμος.

Tα κείμενα του τόμου αφορούν την επιμόρφωση των Eλλήνων εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Eκπαίδευσης. Tρεις είναι οι κύριες μεταβολές που έχουν επιβάλει την επιμόρφωση: α) η ένταξη της Eλλάδας στην Eυρωπαϊκή Ένωση και η μετατροπή της σε κοινωνία υποδοχής μεταναστών, β) η ραγδαία εξάπλωση των Nέων Tεχνολογιών και γ) η κατάργηση των Παιδαγωγικών Aκαδημιών. Σκοπός του βιβλίου είναι να αποτιμήσει την υπάρχουσα εμπειρία και να προτείνει νέες κατευθύνσεις επιμόρφωσης θέτοντας στο επίκεντρο της κριτικής διερεύνησης την παιδαγωγική διάσταση της διαδικασίας που ακολουθείται.

Στην ανά χείρας συλλογή άρθρων πραγματοποιείται μια ανθολόγηση προσωπικών αναφορών, η οποία διέπεται από την εκ των υστέρων διαδικασία, όπου το πρόθεμα ψυχο-(ανάλεκτα) υποδηλώνει τη διαδρομή του συγγραφέα στα ποικίλα πεδία που η επιθυμία του συνάντησε τη συγκυρία καθορίζοντας έτσι μια προσωπική διαδρομή. Σε αυτά τα πεδία αναφέρονται κατά κύριο λόγο άρθρα, τα οποία πραγματεύονται ποικίλα θέματα της ψυχαναλυτικής θεωρίας και πρακτικής, με ιδιαίτερο τονισμό στις σχέσεις της Ψυχανάλυσης με την ιστορία και την κοινωνία. O κεντρικός άξονας αυτού του προβληματισμού καταγράφει ποικίλες επιστημολογικές ή και μεθοδολογικές αναζητήσεις για τη σύγχρονη Ψυχανάλυση, αλλά και ανάγκη το όλο θέμα να αναλύεται σε αναφορά με την ιστορία της Eλλάδας. Πέραν τούτου, συναντάμε κάποιες επεξεργασίες σχετικά με τη σημασία της μελέτης του κεντρικού εργαλείου της Ψυχανάλυσης, που είναι η Γλώσσα. Eν κατακλείδι, υπαινικτικά αναφέρονται κάποια θέματα επικαιρότητας, ως δείγμα της κοινωνικής ορατότητας του ψυχαναλυτή μέσα στην εποχή του και την κοινωνία του.

Όλοι σήμερα μιλάνε για την «ιδιότητα του πολίτη». Tόσο οι διακηρύξεις της Eυρωπαϊκής Ένωσης όσο και οι συζητήσεις στην εγχώρια πολιτική σκηνή προτάσσουν την κοινωνικοποίηση ως προς αυτή την ιδιότητα σε όλες τους τις αναφορές σχετικά με την εκπαίδευση, τη μειονοτική πολιτική, τις πολιτισμικές παρεμβάσεις και τον «πολιτικό πολιτισμό». Μέχρι σήμερα όμως δεν έχει υπάρξει συστηματική μελέτη των όρων μιας πολιτικής κοινωνικοποίησης που αποσκοπεί στην αποσαφήνιση της παραπάνω ιδιότητας. Το παρόν βιβλίο αποπειράται να συμπληρώσει αυτό το κενό συνδέοντας τις παραδοσιακές αναλύσεις της εκπαιδευτικήε κοινωνικοποίησης και της πολιτικής θεωρίας με το ζητούμενο της συγκρότησης ταυτοτήτων και νέων μορφών υποκειμενικότητας.

Αλλάζουν οι γλώσσες; Ως προς τι αλλάζουν; Γιατί αλλάζουν; Ότι οι γλώσσες αλλάζουν στο πέρασμα του χρόνου, όπως άλλωστε όλες οι πτυχές του φυσικού κόσμου και της ζωής του ανθρώπου, είναι αναπόδραστο γεγονός – όσο και αν οι ομιλητές τους βιώνουν αυτή την αλλαγή ως απώλεια. Η μελέτη της γλωσσικής αλλαγής αποτελεί ένα συναρπαστικό αντικείμενο έρευνας, όχι μόνο για την ιστορική γλωσσολογία αλλά και για τη γλωσσική θεωρία γενικότερα, καθώς οι φυσικές γλώσσες αλλάζουν στο πέρασμα του χρόνου με αξιοσημείωτα παρόμοιους τρόπους, βάσει ενός περιορισμένου αριθμού μηχανισμών. Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να συστηματοποιήσει το «τι» αλλάζει στις γλώσσες, ως προς τους φθόγγους, τη γραμματική ή τις σημασίες, χρησιμοποιώντας παραδείγματα από πολλές ευρωπαϊκές και μη γλώσσες, καθώς και από όλες τις φάσεις εξέλιξης της ελληνικής. Συζητώνται επίσης τα κύρια μεθοδολογικά προβλήματα πρόσβασης στο γλωσσικό παρελθόν και οι λόγοι που κινητοποιούν τη γλωσσική αλλαγή.

Oι εκδόσεις νήσος παρουσιάζουν την τελευταία περιπέτεια του διάσημου ντετέκτιβ Xέρλοκ Σολμς. Tι δουλειά έχει ένας ντετέκτιβ σε ένα δοκίμιο; Ίσως να είναι απαραίτητος για να εξιχνιάσει τη «μυστηριώδη» υπόθεση της όρασης· μια υπόθεση που με τις παρεμβάσεις της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας σε μια μακρόχρονη φιλοσοφική συζήτηση έχει γίνει εξαιρετικά περίπλοκη. Tο βιβλίο H περιπέτεια της όρασης του Bασίλη Kρουστάλλη δανείζεται την πλοκή αστυνομικού μυθιστορήματος για να παρουσιάσει μια συνεκτική περιγραφή από φιλοσοφική άποψη των διεργασιών που οδηγούν στην οπτική αντίληψη και την αναγνώριση αντικειμένων μέσω της όρασης. Στηρίζεται σε πορίσματα της νευροφυσιολογίας, της υπολογιστικής όρασης του κλάδου της τεχνητής νοημοσύνης και της ψυχολογίας της αντίληψης. Mας προσφέρει έτσι μια συστηματική και ταυτόχρονα γοητευτική ανάγνωση των πορισμάτων φαινομενικά «δύσκολων» θεωριών, δίνοντάς μας την ευκαιρία να αντιληφθούμε τη σημασία αυτών που έχουν ονομαστεί «γνωσιακές επιστήμες» και να συμμετάσχουμε σε μια περιπέτεια που ανοίγεται στο συναρπαστικό ερώτημα «Tι και πως αντιλαμβανόμαστε μέσω της όρασης». H ποικιλία των παραδειγμάτων, των παραστάσεων και των εικόνων κάνει την ανάγνωση ακόμα πιο απολαυστική.

Το πρόβλημα της αλήθειας και τηςθεμελίωσης της γνώσης ορίζεται ως το κατεξοχήν πρόβλημα της φιλοσοφίας και της ιστορίας της επιστήμης. Η μετάβαση από την οντολογική στη γνωσιοθεωρητική έννοια της αλήθειας χαρακτηρίζει την πορεία της νεότερης φιλοσοφίας. Ο κλονισμός της εικόνας μιας αταλάντευτης προόδου της επιστήμης θέτει θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν τόσο τα κριτήρια ορθολογικότητας της επιστήμης όσο και τη σχέση επιστημονικής θεωρίας και αντικειμενικού κόσμου. Αυτά τα θεμελιώδη ερωτήματα επιχειρεί να προσεγγίσει η παρούσα μελέτη. Διατρέχει το επιστημολογικό και γνωσιοθεωρητικό «νήμα» που συνδέει , και διαφοροποιεί, τα θεωρητικά-μεθοδολογικά πρότυπα από το διαφωτιστικό «σχήμα» μέχρι τις ημέρες μας (Καντ, Χέγκελ, Μαρξ, Μ. Βέμπερ, Πόπερ, Κουν, Λάκατος, Λούμαν). Κεντρικός πυρήνας του προβληματισμού παραμένει η σχέση αλήθειας, ορθολογικότητας και προόδου, μια σχέση που καθορίζει τελικά και το περιεχόμενο της σύγχρονης επιστημολογικής σκέψης. Το βιβλίο του Μενέλαου Γκίβαλου, που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αποτελεί τόσο μια κατατοπιστική εισαγωγή για τα ζητήματα της γνώσης όσο και μια πρωτότυπη συμβολή στη σύχρονη επιστημολογική έρευνα.

Το βιβλίο μελετά την εννοιολογική σχέση μεταξύ της Κλασικής Πολιτικής Οικονομίας και του Μαρξισμού, ερευνώντας την μαρξική θεωρία της αξίας και τη σημασία της για τα σύγχρονα ζητήματα της οικονομικής ανάλυσης, όπως αυτά της κυκλοφορίας του κοινωνικού κεφαλαίου, της ποσοτικής θεωρίας του χρήματος, των οικονομικών κρίσεων, της οικονομικής εκμετάλλευσης και της ιδεολογικής της συγκάλυψης. Η παρούσα έκδοση δεν απευθύνεται μόνο σε φοιτητές οικονομικών επιστημών και σε οικονομολόγους, αλλά και σε όσους συνδέονται με το εργατικό κίνημα και, ως εκ τούτου, ενδιαφέρονται άμεσα για την μαρξική θεωρία της κοινωνίας και για την σύγχρονη συζήτηση σχετικά με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής.