Ο τόμος περιλαμβάνει για πρώτη φορά συγκεντρωμένο όλο το θεωρητικό μέρος της περίφημης έρευνας για την αυθεντία και τον αυταρχισμό που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών της Φραγκφούρτης στις κρίσιμες στιγμές της εξάπλωσης του ναζισμού στην Ευρώπη. Στο πρώτο από τα τρία κείμενα που περιλαμβάνονται στον τόμο, γραμμένο από τον Χορκχάιμερ, εξετάζεται από τη σκοπιά της κοινωνικής φιλοσοφίας το εξαιρετικά επίκαιρο τότε, αλλά πάντα καίριο ερώτημα: τι κάνει τους ανθρώπους μιας εποχής να αποδέχονται εξαρτήσεις που με αντικειμενικά κριτήρια θα αποδεικνύονταν ανορθολογικές; Στο κείμενο που ακολουθεί, ο Φρομμ παρουσιάζει μια κριτική προσέγγιση της φροϋδικής θεωρίας, που του επιτρέπει να εξετάσει το φαινόμενο της αποδεκτής εξάρτησης, της «αυθεντίας», ως ταυτοχρόνως κοινωνικό και ψυχολογικό. Το κείμενο του Φρομμ, ένα από τα «ιδρυτικά κείμενα» της Κοινωνικής Ψυχολογίας θεωρείται εδώ και δεκαετίες κλασικό. Ο τρίτος από τους συγγραφείς, ο Μαρκούζε, προσπαθεί στο κείμενό του να καταδείξει την εσωτερική συνέχεια στη σύλληψη της αυθεντίας εκ μέρους της αστικής σκέψης, από τις απαρχές της μέχρι τη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική θεωρία. Το ενδιαφέρον του βρίσκεται κυρίως στο να αναδείξει τις αντιφάσεις που συνδέονται με την ίδια την οργάνωση των κοινωνικών σχέσεων.

Ο τόμος περιλαμβάνει κείμενα στην αγγλική και γαλλική γλώσσα που αναφέρονται στο επίκαιρο ζήτημα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Προϊόντα του διεθνούς εργαστηρίου για την εκπαίδευση εκαπιδευτικών στην διαπολιτισμική αγωγή που έγινε το 1995, τα κείμενα αυτά διερευνούν την σχέση πολιτισμού και ανθρώπινων δικαιωμάτων, την ευρωπαϊκή πολιτική, τις παιδαγωγικές και διδακτικές μεθόδους, τη συγκρότηση ταυτοτήτων, τη διγλωσσία, την γλωσσική πολιτική, τα διαπολιτισμικά σχολεία, τις προκαταλήψεις, το ρατσισμό και τις διακρίσεις στα αναλυτικά προγράμματα, τις αντιστάσεις των εκπαιδευτικών και τις συνθήκες στη σχολική τάξη. Η παρουσίαση της ευρωπαϊκής εμπειρίας στη διαπολιτισμική εκπαίδευση περιλαμβάνει παραδείγματα από την Ελλάδα, τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Σουηδία, την Ιταλία και τη Βρετανία, ενώ καλύπτει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Ο τόμος, περιλαμβάνει πρωτότυπα κείμενα ελλήνων και ξένων μελετητών διαφόρων περιοχών των επιστημών του ανθρώπου που συζητούν τη σχέση πειθαρχίας/γνώσης σε διάφορες πρακτικές και λόγους (όπως φυλακή, εργασία, ψυχιατρική, νοσοκομείο). Μια σημαντική ενότητα του τόμου επικεντρώνει στο ζήτημα της πειθαρχίας, των διαφορετικών εκδοχών και της αμφισβήτησής της στις πρακτικές και στους λόγους της εκπαίδευσης και της μάθησης και θέτει ερωτήματα που αφορούν τις σύγχρονες διαδικασίες συγκρότησης των υποκειμένων. Παρακάτω η συζήτηση διευρύνεται καθώς εξετάζονται από διάφορες οπτικές γωνίες των επιστημών του ανθρώπου οι «συνέπειες» της γνώσης/πειθαρχίας, και της απουσίας της, στην εμπειρία και στη σκέψη, στη φύση και στην κοινωνία. Η σχέση τέχνης και πειθαρχίας αναπτύσσεται σε δυο «παραδειγματικά» κείμενα ενώ άλλα κείμενα εστιάζουν στις φιλοσοφικές και ιστορικές καταβολές της έννοιας της πειθαρχίας.

Στα κείμενά του αυτά ο καθηγητής Κλάους Όφφε θέτει υπό αμφισβήτηση τις μέχρι τώρα βασικές παραδοχές των κοινωνικών επιστημών για την εργασία ως θεμελιώδη τους έννοια. Κεντρική θέση του συγγραφέα είναι πως το εργασιοκεντρικό μοντέλο της κοινωνίας δεν μπορεί πια να αποτελεί τον θεμέλιο λίθο των θεωρητικών οικοδομημάτων της κοινωνιολογίας. Και αυτό για τρεις κυρίως λόγους: πρώτον στην έννοια «εξαρτημένη εργασία» περιλαμβάνονται αδιάκριτα άπειρες διαφορετικές ανθρώπινες δραστηριότητες που εκτός από το όνομα «εργασία» δεν έχουν τίποτε το κοινό, δεύτερον στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες το ειδικό βάρος της εργασίας στη ζωή του ανθρώπου μειώνεται προς όφελος του ειδικού βάρους του ελεύθερου χρόνου, και τρίτον, για τους παραπάνω λόγους, η έννοια της «εργασίας» δεν επαρκεί ως θεμέλιο ανάλυσης της σύγχρονης κοινωνίας. Σ’ αυτό το πλαίσιο ο Όφφε εξετάζει την δομή και τον ρόλο των εργατικών συνδικάτων σήμερα. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει σε αναγκαίες αλλαγές των οργανωτικών τους μορφών και του διεκδικητικού τους πλαισίου, προβάλλοντας κυρίως το περιεχόμενο διεκδικήσεων που έχουν στο επίκεντρό τους την αύξηση του ελεύθερου χρόνου.

Η έντεχνη αραβική μουσική, η οποία χαρακτηρίζεται από την αρχή της μονωδίας, του τροπισμού (Maqam) και της αυτοσχεδιαστικής-σολιστικής εκτέλεσης (ή ολιγομελών οργανικών συνόλων), συγκροτήθηκε, καλλιεργήθηκε και εξελίχθηκε κυρίως ως αυλική τέχνη (μουσική δωματίου), στα Χαλιφάτα των Ομαγιάδων (661-750) και Αββασιδών (750-1258) της μεσαιωνικής περιόδου και καθορίζει μέχρι την σύγχρονη εποχή την κοσμική μουσική έκφραση του ισλαμικού πολιτισμικού χώρου. Η μεταφραστική δραστηριότητα των Αράβων και οι επιδράσεις του αρχαιοελληνικού μουσικοθεωρητικού στοχασμού, η συγκρότηση του αραβικού τονικού συστήματος, τα είδη της έντεχνης κοσμικής μουσικής, οι εξωμουσικές τους συνδέσεις, η σύνθεση των οργανικών συνόλων και η αισθητική του ηχοχρώματος αποτελούν τους κύριους πόλους της παρούσας μελέτης. Τέλος, συνεξετάζονται οι θεωρίες που αφορούν τις πιθανές επιδράσεις που άσκησε ο αραβικός μουσικός πολιτισμός στο σύνολό του (μουσική θεωρία και μουσική πράξη), στην κοσμική μουσική έκφραση του δυτικού μεσαιωνικού κόσμου.

Η άδολη ηλικία της ανθρωπότητας (ο προσωκρατικός Αιών) και ο χαμένος παράδεισος της φυσικής τάξης χωρομέτρησαν τον αγωνιστικό στίβο του Δημήτρη Λιαντίνη. Η αρχαϊκή μυθοπλασία στάθηκε αποκαλυπτική. Ο Λιαντίνης μίλησε για τα ιερά και τα όσια της ανθρώπινης ύπαρξης: τον Έρωτα και τον Θάνατο. Με γνώση και κυρίως με αίσθημα τραγικό, παραπέμποντας κατευθείαν στη σκέψη των μεγάλων ελλήνων κλασικών. Μελέτησε και όρισε το θάνατο ως γεγονός της ζωής. Έχοντας επίγνωση του τέλους, ρούφηξε τις στιγμές. Κολύμπησε προς τις όχθες, όπου οι προπάτορες, δίχως άσκοπες κραυγές ή έξαλλους θρήνους, έκαναν τέχνη και τρόπο μετρημένου βίου τον καημό του θανάτου.

Τα κείμενα του παρόντος τόμου έρχονται να συμβάλλουν στον διάλογο σχετικά με την παρουσία των σύγχρονων πολιτιστικών βιομηχανιών και των πρακτικών τους, όπως αυτές αναπτύσσονται, διαμορφώνονται ή αναδιαμορφώνονται στα πλαίσια των πολυδιάστατων σύγχρονων συντεταγμένων του τεχνοπολιτισμού. Η παραγωγή, προώθηση και κατανάλωση πολιτιστικών αγαθών και υπηρεσιών έρχονται αντιμέτωπες με τις προκλήσεις που θέτουν τα νέα δεδομένα της αποσωματοποιημένης, αποχωρικοποιημένης και αποδεσμευμένης από το χρόνο εμπειρίας, και καλούνται να αποδεσμευτούν από παρελθούσες τακτικές, υιοθετώντας χαρακτηριστικά, όπως η ανοικτότητα, η διαδραστικότητα, η συμμετοχικότητα και η εξατομίκευση. Η συζήτηση για τις εν λόγω πρακτικές και τις διερωτήσεις που αυτές θέτουν σε επίπεδο διαμοιρασμού του πολιτιστικού κεφαλαίου συνδέεται στενά με τη γενικότερη τοποθέτηση, κοινή σε όλους τους συντελεστές του τόμου, ότι δεν ζούμε «με μίντια», αλλά «μέσα σε μίντια». Στα μηντικά λοιπόν συμφραζόμενα και όχι σε κάποιο υποθετικό πλαίσιο πέρα και έξω από αυτά, τίθενται μερικά από τα πιο επίκαιρα ζητήματα της παρούσας κοινωνικο-πολιτικής κατάστασης και η οπτική των πολιτιστικών βιομηχανιών έρχεται να τα διαφωτίσει με ενάργεια.