Έφη Αχτσιόγλου
< πίσω στους Συγγραφείς

Αυτός ο τόμος είναι η πρώτη προσπάθεια Ελλήνων και ξένων διανοουμένων και πολιτικών να τοποθετήσoυν την εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ στο πλαίσιο των σύγχρονων θεωρητικών συζητήσεων. Ποιες ήταν οι απαντήσεις του κράτους στις πολιτικές του ΣΥΡΙΖΑ; Τι περιθώριο ελιγμών υπήρχε στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές; Τι είδους αντίσταση και ποια βοήθεια συνάντησε η κυβέρνηση από τα κοινωνικά κινήματα και την κοινωνία των πολιτών; Ποιες ήταν οι προτεραιότητες της κυβέρνησης; Γενικότερα, ποια μαθήματα μπορούν να πάρουν η ελληνική και η ευρωπαϊκή Αριστερά από την εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ; Με ποιον τρόπο η κλασική αλλά και η πρόσφατη αριστερή θεωρία βοηθούν σε αυτή τη διαδικασία; Ήταν το κόμμα προετοιμασμένο για τις προκλήσεις και τα καθήκοντα που θα αντιμετώπιζε; Πρόκειται για μια πρώτη καταγραφή που δεν συνιστά επίσημο απολογισμό αλλά μια συλλογή από εμπειρίες πολιτικών και πανεπιστημιακών που εξετάζονται από θεωρητική σκοπιά. Οι συγγραφείς χρησιμοποιούν την αριστερή θεωρία για να εξετάσουν τη διακυβέρνηση και την αριστερή εμπειρία ώστε στη συνέχεια να διορθώσουν την αριστερή θεωρία. Δίνουν μια αίσθηση των επιτυχιών, των αποτυχιών και των απογοητεύσεων ανθρώπων που έπεσαν στα βαθιά και έμαθαν την τέχνη της διακυβέρνησης και τους επικαθορισμούς της εξουσίας ενώ κυβερνούσαν. Η εμπειρία τους είναι πολύτιμη για την Αριστερά. Ο συμβιβασμός του 2015 και η ήττα του 2019 δείχνουν ότι αν δεν υπάρξει αλλαγή στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις μιας απομονωμένης Αριστεράς δεν μπορούν να επιβιώσουν με το πρόγραμμά τους ανέπαφο. Χρειαζόμαστε μια εκ νέου σύγκλιση των δυνάμεων της Αριστεράς, των Πράσινων και της Σοσιαλδημοκρατίας ενάντια στην αυξανόμενη απειλή του εθνικισμού, της ξενοφοβίας και της ακροδεξιάς.

Οι ανισότητες ήρθαν στο προσκήνιο ως πολιτικό ζήτημα πρώτου μεγέθους κατά τη διάρκεια της πρόσφατης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Το διεθνές κίνημα Occupy, τα Panama και Paradise Papers, η επικράτηση του Τραμπ στις ΗΠΑ, η ψήφος του αγγλικού λαού υπέρ του Brexit, η κρίση της ευρωζώνης, η απόκλιση της περιφέρειας της Ε.Ε. και η περιθωριοποίηση εκτεταμένων κοινωνικών στρωμάτων με τις πολιτικές λιτότητας, η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού και της εθνικιστικής δεξιάς και ακροδεξιάς, σήμαναν συναγερμό. Οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες είναι ενδογενείς στις καπιταλιστικές κοινωνίες, αλλά οι μεγάλες επαναστάσεις, τα κινήματα του 19ου και 20ού αιώνα για την κοινωνική απελευθέρωση, και οι αγώνες των λαών για κοινωνική δικαιοσύνη τις περιόρισαν σημαντικά. Η έκρηξή τους την τελευταία πεντηκονταετία οφείλεται στην παγκόσμια επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, στην αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου υπέρ του κεφαλαίου και των πλουσιότερων τάξεων, καθώς και στην ανεξέλεγκτη λειτουργία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και των φορολογικών παραδείσων. Οι μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες της εποχής μας αποτελούν μεγάλη πρόκληση για τις προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης. Η αντιμετώπισή τους –μαζί με το αίτημα του εκδημοκρατισμού– θα πρέπει να τεθεί στον πυρήνα ενός πολιτικού σχεδίου της ευρωπαϊκής Αριστεράς που θα απαντά στο μείζον κοινωνικό ζήτημα της παρούσας συγκυρίας, πώς δηλαδή οι τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα που έχουν πληγεί σε όλη την Ευρώπη από την οικονομική κρίση και την παγκοσμιοποίηση, και έχουν εξωθηθεί ή εγκαταλειφθεί στο περιθώριο, θα μπορέσουν να ενσωματωθούν ξανά μέσα σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο και ένα σχέδιο ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που, αφενός, θα ανοίγουν προοπτικές βελτίωσης της ποιότητας ζωής τους και, αφετέρου, θα κατοχυρώνουν ίσα δικαιώματα συμμετοχής στον παραγόμενο πλούτο, εντός ενός πλαισίου δίκαιης ανάπτυξης και δημοκρατικής εκπροσώπησης.